Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử là một trong những bài thơ nổi tiếng nhất trong phong trào Thơ mới, đồng thời cũng là một tác phẩm chứa đựng nhiều bí ẩn và tranh cãi. Để hiểu sâu sắc hơn về bài thơ này, chúng ta cần khám phá những lớp lang ý nghĩa ẩn sau vẻ đẹp trong trẻo của ngôn từ, cũng như đặt nó trong bối cảnh cuộc đời và sự nghiệp sáng tác đầy bi kịch của Hàn Mặc Tử.
Câu hỏi mở đầu “Sao anh không về chơi thôn Vĩ?” không chỉ là một lời mời gọi đơn thuần, mà còn ẩn chứa niềm xót xa, nuối tiếc về một chốn xưa, cảnh cũ. Nó khơi gợi lên hình ảnh một thôn Vĩ nên thơ, trữ tình, với “Vườn ai mướt quá xanh như ngọc”, “Lá trúc che ngang mặt chữ điền”. Khung cảnh này không chỉ là sự tái hiện vẻ đẹp của thiên nhiên xứ Huế, mà còn là biểu tượng cho một thế giới tươi đẹp, thanh khiết mà tác giả khao khát hướng tới.
Khổ thơ thứ hai chuyển sang một không gian khác: dòng sông. “Gió theo lối gió mây đường mây”, “Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay” gợi lên cảm giác chia lìa, tan tác. Hình ảnh “Thuyền ai đậu bến sông trăng đó” mang đến một chút hy vọng, nhưng câu hỏi “Có chở trăng về kịp tối nay?” lại nhuốm màu hoài nghi, bâng khuâng. Phải chăng, tác giả đang tự hỏi liệu có còn kịp níu giữ những vẻ đẹp của cuộc đời trước khi bóng tối của bệnh tật và sự chia ly ập đến?
Khổ cuối bài thơ là sự hòa quyện giữa thực và ảo, giữa niềm khao khát và nỗi tuyệt vọng. “Mơ khách đường xa, khách đường xa”, “Áo em trắng quá nhìn không ra” cho thấy sự mong manh, khó nắm bắt của hạnh phúc. Câu hỏi “Ở đây sương khói mờ nhân ảnh”, “Ai biết tình ai có đậm đà?” thể hiện sự hoài nghi về tình người, về sự gắn kết giữa con người với con người trong cảnh đời đầy biến động.
Đây thôn Vĩ Dạ không chỉ là một bài thơ tả cảnh, mà còn là tiếng lòng của một con người đang đối diện với bệnh tật, với sự chia ly và cái chết. Nó là lời tỏ tình với cuộc đời, với những vẻ đẹp của thiên nhiên và con người, nhưng đồng thời cũng là lời than thở về sự mong manh, ngắn ngủi của kiếp người. Để hiểu hết giá trị của bài thơ, cần đặt nó trong bối cảnh “Thơ Điên” của Hàn Mặc Tử, nơi mà những cảm xúc mãnh liệt, những hình ảnh kỳ dị và những liên tưởng bất ngờ hòa quyện vào nhau, tạo nên một thế giới nghệ thuật độc đáo và đầy ám ảnh.
