Bài thơ “Những cánh buồm” của nhà thơ Hoàng Trung Thông là một tác phẩm đặc sắc, gợi lên những suy tư sâu lắng về ước mơ và khát vọng của con người, đặc biệt là thế hệ trẻ. Bài thơ không chỉ là bức tranh thiên nhiên tươi đẹp mà còn là lời nhắn nhủ về sự tiếp nối giữa các thế hệ, về những hoài bão lớn lao được ươm mầm và chắp cánh.
Mở đầu bài thơ là khung cảnh thiên nhiên rực rỡ, tràn đầy sức sống:
Hai cha con bước đi trên cát
Ánh mặt trời rực rỡ biển xanh
Bóng cha dài lênh khênh
Bóng con tròn chắc nịch.
Hình ảnh “hai cha con bước đi trên cát” gợi lên sự gắn bó, yêu thương và sự đồng hành trên con đường đời. “Ánh mặt trời rực rỡ biển xanh” không chỉ là sự miêu tả cảnh vật mà còn là biểu tượng cho tương lai tươi sáng, đầy hứa hẹn. “Bóng cha dài lênh khênh” và “bóng con tròn chắc nịch” thể hiện sự khác biệt về tuổi tác, kinh nghiệm nhưng cùng chung một hướng đi, một khát vọng.
Khung cảnh thiên nhiên tiếp tục được tô điểm bằng những gam màu tươi sáng:
Sau trận mưa rả tích
Đất càng mịn, biển càng trong
Cha dắt con đi dưới ánh nắng hồng.
Cơn mưa rả rích đã qua đi, nhường chỗ cho “đất càng mịn, biển càng trong”. Hình ảnh này gợi liên tưởng đến những khó khăn, thử thách trong cuộc sống, nhưng sau những gian nan ấy, những điều tốt đẹp sẽ đến. “Cha dắt con đi dưới ánh nắng hồng” là hình ảnh đẹp về sự dìu dắt, nâng đỡ của người cha, người đi trước đối với con, thế hệ sau. “Ánh nắng hồng” tượng trưng cho niềm tin, hy vọng vào một tương lai tươi sáng.
Câu hỏi ngây thơ của cậu bé thể hiện sự tò mò, khám phá thế giới:
Con bỗng lắc tay cha khẽ hỏi:
Cha ơi! Sao xa kia chỉ thấy nước, thấy trời
Không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người ở đó?
Câu hỏi “Sao xa kia chỉ thấy nước, thấy trời/ Không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người ở đó?” thể hiện sự ngạc nhiên, tò mò của cậu bé trước sự bao la, rộng lớn của biển khơi. Đồng thời, câu hỏi này cũng khơi gợi những suy tư về những điều chưa biết, về những miền đất hứa đang chờ đợi.
Lời giải thích của người cha chứa đựng tình yêu thương và sự khích lệ:
Cha mỉm cười xoa đầu con nhỏ:
Theo cánh buồm đi mãi đến nơi xa
Sẽ có cây, có cửa, có nhà vẫn là đất nước của ta
Những nơi đó cha chưa hề đi đến.
Người cha không hề bác bỏ sự tò mò của con mà nhẹ nhàng giải thích, khơi gợi trí tưởng tượng của con về những vùng đất mới. Câu nói “Theo cánh buồm đi mãi đến nơi xa/ Sẽ có cây, có cửa, có nhà vẫn là đất nước của ta” thể hiện niềm tin vào tương lai, vào sự thống nhất của đất nước. Đồng thời, câu nói “Những nơi đó cha chưa hề đi đến” cũng khích lệ con mạnh dạn khám phá, vươn tới những chân trời mới.
Hình ảnh người cha trầm ngâm nhìn ra biển khơi thể hiện sự suy tư, trăn trở:
Cha lại dắt con đi trên cát mịn
Ánh nắng chảy đầy vai
Cha trầm ngâm nhìn mãi cuối chân trời.
“Ánh nắng chảy đầy vai” là hình ảnh đẹp, gợi cảm giác ấm áp, gần gũi. Tuy nhiên, “Cha trầm ngâm nhìn mãi cuối chân trời” lại thể hiện sự suy tư, trăn trở của người cha về những ước mơ chưa thực hiện được, về những điều còn dang dở.
Lời ước mơ của cậu bé thể hiện khát vọng vươn xa, chinh phục những điều mới mẻ:
Cha mượn cho con buồm trắng nhé
Để con đi…
Lời nói “Cha mượn cho con buồm trắng nhé/ Để con đi…” thể hiện khát vọng vươn xa, chinh phục những điều mới mẻ của cậu bé. Cậu bé muốn mượn “buồm trắng” – biểu tượng của ước mơ, hy vọng để đi đến những vùng đất xa xôi, khám phá những điều kỳ diệu của thế giới.
Cuối cùng, người cha nhận ra ước mơ của con cũng chính là ước mơ của mình:
Lời của con hay tiếng sóng thầm thì
Hay tiếng của lòng cha từ một thời sâu thẳm?
Lần đầu tiên trước biển khơi vô tận
Cha gặp lại mình trong tiếng ước mơ con.
Lời thơ “Lời của con hay tiếng sóng thầm thì/ Hay tiếng của lòng cha từ một thời sâu thẳm?” thể hiện sự đồng điệu, thấu hiểu giữa hai thế hệ. Người cha nhận ra rằng ước mơ của con cũng chính là ước mơ của mình, là khát vọng vươn xa, chinh phục những điều mới mẻ. Bài thơ kết thúc bằng hình ảnh đẹp về sự tiếp nối giữa các thế hệ, về những ước mơ được ươm mầm và chắp cánh.
“Những cánh buồm” không chỉ là bài thơ về tình cha con mà còn là bài thơ về ước mơ, khát vọng của con người. Bài thơ khuyến khích chúng ta hãy mạnh dạn ước mơ, dám nghĩ, dám làm để biến những ước mơ ấy thành hiện thực. Đồng thời, bài thơ cũng nhắc nhở chúng ta về vai trò của thế hệ đi trước trong việc dìu dắt, nâng đỡ thế hệ sau trên con đường chinh phục những ước mơ.
