“Hịch tướng sĩ” của Trần Quốc Tuấn là một áng văn bất hủ, một tác phẩm kinh điển trong chương trình Ngữ văn lớp 8. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích tác phẩm, làm nổi bật giá trị nội dung và nghệ thuật, đồng thời rút ra những bài học quý giá.
Trước Khi Đọc:
Để hiểu sâu sắc hơn về “Hịch tướng sĩ”, chúng ta cần điểm qua những kiến thức nền tảng.
-
Các vị tướng nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam: Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, Lý Thường Kiệt, Ngô Quyền, Quang Trung…
-
Lý do quân Mông – Nguyên thất bại: Sự lãnh đạo tài tình của vua Trần và các tướng lĩnh, tinh thần yêu nước và đoàn kết của quân dân Đại Việt, chiến thuật quân sự thông minh.
Đọc và Phân Tích Văn Bản “Hịch Tướng Sĩ”:
1. Điểm chung của các cặp nhân vật lịch sử:
- Trung thành tuyệt đối với chủ, với đất nước.
- Sẵn sàng hy sinh vì nghĩa lớn.
- Kiên quyết chiến đấu đến cùng.
2. Mối quan hệ vua – tôi, chủ tướng – tì tướng:
Trần Quốc Tuấn viện dẫn những tấm gương trong lịch sử để nhấn mạnh mối quan hệ khăng khít, ân tình giữa người lãnh đạo và người dưới quyền. Ví dụ, Nguyễn Văn Lập giữ thành Điếu Ngư, Xích Tu Tư đánh bại quân Nam Chiếu.
3. Lí lẽ và bằng chứng lay động cảm xúc:
- Lí lẽ: Trần Quốc Tuấn chỉ ra tình cảnh đất nước bị xâm lược, nỗi nhục quốc thể, sự nguy nan của dân tộc. Ông thể hiện sự đồng cảm, chia sẻ với binh sĩ.
- Dẫn chứng: Sứ giặc nghênh ngang, đòi cống nạp, vơ vét của cải.
4. Bằng chứng và lí lẽ phê phán:
- Bằng chứng: Tướng sĩ ham mê cờ bạc, chọi gà, ca hát, bỏ bê việc luyện tập.
- Lí lẽ: Những thú vui tầm thường không thể bảo vệ được đất nước khi giặc đến.
5. Lí lẽ thuyết phục:
Trần Quốc Tuấn vạch rõ con đường chính nghĩa là luyện binh, học tập, chuẩn bị chiến đấu. Ông khẳng định chỉ có như vậy mới giữ được nước, bảo vệ gia đình, lưu danh sử sách.
Sau Khi Đọc:
Nội dung chính: “Hịch tướng sĩ” thể hiện tinh thần yêu nước nồng nàn, lòng căm thù giặc sâu sắc, ý chí quyết chiến quyết thắng của dân tộc ta.
Trả lời câu hỏi:
Câu 1: Mục đích của bài hịch là khích lệ lòng yêu nước, ý chí chiến đấu của quân sĩ.
Câu 2: Bố cục bài hịch:
- Đoạn 1: Nêu gương trung thần nghĩa sĩ.
- Đoạn 2: Tố cáo tội ác của giặc, bày tỏ lòng căm thù.
- Đoạn 3: Phân tích đúng sai, chấn chỉnh sai lầm.
- Đoạn 4: Kêu gọi học tập, rèn luyện, chuẩn bị chiến đấu.
Câu 3: Điểm chung của các nhân vật lịch sử là lòng trung nghĩa, sẵn sàng hy sinh vì nước.
Câu 4: Hiện tượng thực tế được nhắc đến: sứ giặc nghênh ngang, thú vui tầm thường của tướng sĩ.
Câu 5: Bằng chứng và lí lẽ phê phán: tướng sĩ ham chơi, bỏ bê luyện tập, không lo cho vận mệnh đất nước.
Câu 6: Cách diễn đạt: giọng văn hùng hồn, hình ảnh so sánh, ẩn dụ, cấu trúc điệp, tương phản.
Câu 7: Lí lẽ kêu gọi: vạch rõ con đường chính nghĩa, khẳng định lợi ích của việc luyện tập, học hành.
Câu 8: Bài học: Bố cục rõ ràng, luận điểm sắc bén, dẫn chứng thuyết phục.
Bài Tập:
Đoạn văn về truyền thống yêu nước:
Dân tộc Việt Nam ta có một truyền thống quý báu, đó là lòng yêu nước nồng nàn. Lòng yêu nước là tình cảm thiêng liêng, là sức mạnh tinh thần to lớn giúp dân tộc ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách. Trong lịch sử, lòng yêu nước được thể hiện qua những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, qua những tấm gương hy sinh anh dũng vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Ngày nay, lòng yêu nước được thể hiện qua ý thức xây dựng và bảo vệ đất nước, qua những hành động thiết thực đóng góp vào sự phát triển của xã hội.
Kết Luận:
“Hịch tướng sĩ” là một tác phẩm có giá trị lịch sử, văn học và giáo dục sâu sắc. Bài hịch không chỉ khơi dậy lòng yêu nước, ý chí chiến đấu của quân sĩ mà còn truyền lại cho thế hệ sau những bài học quý giá về tinh thần dân tộc, trách nhiệm công dân. Học “Hịch tướng sĩ” trong chương trình Ngữ văn lớp 8 giúp học sinh hiểu rõ hơn về lịch sử, văn hóa dân tộc, đồng thời bồi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước.
