Bài thơ “Gánh Mẹ” của Trương Minh Nhật là một tác phẩm đầy cảm xúc, khắc họa sâu sắc tình mẫu tử thiêng liêng và lòng biết ơn vô bờ bến của người con đối với mẹ. Bài thơ không chỉ là lời tri ân mà còn là lời nhắc nhở về đạo làm con, về trách nhiệm và tình cảm dành cho đấng sinh thành.
Lên rừng chặt nhánh tre ngà
Kết thành quang gánh… gánh mẹ già đi chơi
Bài thơ mở đầu bằng những dòng thơ giản dị, gợi hình ảnh quen thuộc của chiếc quang gánh, vật dụng gắn liền với cuộc sống lao động của người mẹ Việt Nam. Từ hình ảnh đó, tác giả mở ra một không gian tình cảm, nơi người con muốn được gánh mẹ, báo đáp công ơn sinh thành dưỡng dục.
Cho con gánh Mẹ một lần
Cả đời mẹ đã tảo tần gánh con
Cho con gánh Mẹ đầu non
Cả lòng Mẹ đã sắt son biển trời
Ngày xưa Mẹ gánh à ơi
Cho con gánh lại những lời Mẹ ru
Đường đời sương gió mịt mù
Vì con hạnh phúc chẳng từ gian nan
Hình ảnh “mẹ gánh con” được lặp lại, đối lập với mong muốn “con gánh mẹ,” tạo nên một sự tương phản sâu sắc. “Cả đời mẹ đã tảo tần gánh con,” câu thơ khẳng định sự hy sinh thầm lặng, vất vả của mẹ. Tấm lòng mẹ bao la như “biển trời,” tình cảm “sắt son” trước sau như một. Những lời ru ầu ơ ngày xưa, những gian nan mẹ trải qua để con được hạnh phúc, tất cả đều in sâu vào tâm trí người con.
Người mẹ tần tảo gánh con, hình ảnh biểu tượng cho tình mẫu tử thiêng liêng
Sự tương phản giữa tảo tần của mẹ và mong muốn báo hiếu của con được thể hiện rõ nét qua hình ảnh người mẹ gánh con trên vai, tảo tần sớm hôm.
Để con gánh… Mẹ đừng can
Sợ khi Mẹ mất… muộn màng gánh ai?
Cho con gánh cả tháng dài
Gánh qua năm rộng những ngày đắng cay
Cho con gánh cả đôi vai
Thân cò lặn lội sớm mai thân gầy
Nỗi lo sợ “muộn màng” khi mẹ không còn là một nỗi ám ảnh thường trực trong lòng người con hiếu thảo. Khao khát được “gánh” mẹ, gánh cả những “ngày đắng cay,” gánh cả “thân cò lặn lội sớm mai thân gầy” là ước nguyện chân thành, xuất phát từ trái tim yêu thương và biết ơn sâu sắc.
Mẹ già… lá sắp xa cây
Lỡ đâu Mẹ mất… tội này gánh sao
Mẹ ơi sóng biển dạt dào
Con sao gánh hết công lao một đời
Hình ảnh “lá sắp xa cây” gợi sự mong manh của tuổi già, nỗi lo sợ mất mẹ càng trở nên da diết. Câu hỏi “tội này gánh sao” thể hiện sự hối hận muộn màng nếu chưa kịp báo hiếu mẹ. Kết thúc bài thơ là tiếng gọi “Mẹ ơi” tha thiết, khẳng định tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt. Công lao của mẹ lớn lao như “sóng biển dạt dào,” con dù cố gắng đến đâu cũng không thể đền đáp hết.
Tác giả đã sử dụng thành công các biện pháp tu từ như điệp từ (“gánh,” “Mẹ,” “con”), điệp ngữ (“Cho con gánh Mẹ”), ẩn dụ (“sóng biển dạt dào”), so sánh (“lòng Mẹ đã sắt son biển trời”) để làm nổi bật chủ đề của bài thơ. Nhịp điệu thơ nhẹ nhàng, sâu lắng, ngôn ngữ giản dị, gần gũi, dễ đi vào lòng người. Bài thơ “Gánh Mẹ” là một tác phẩm xúc động, gợi nhắc mỗi người về tình mẫu tử thiêng liêng và trách nhiệm báo hiếu đối với đấng sinh thành.
