Bài thơ “Cúc ơi” của nhà thơ Yến Thanh không chỉ là một tác phẩm văn học, mà còn là một chứng nhân lịch sử, khắc họa sâu sắc sự hy sinh anh dũng của 10 nữ thanh niên xung phong tại Ngã ba Đồng Lộc.
Những Ký Ức Xé Lòng
Nhà thơ Yến Thanh, tên thật Nguyễn Thanh Bính, đã dành trọn cuộc đời mình để ghi nhớ và tôn vinh những người con gái đã ngã xuống vì độc lập tự do của Tổ quốc. Mỗi lần trở lại Đồng Lộc, ký ức đau thương về ngày 24/7/1968 lại ùa về, khiến ông không kìm được nước mắt.
Chiều ngày định mệnh ấy, Tiểu đội 4 do Võ Thị Tần chỉ huy đang làm nhiệm vụ san lấp hố bom để thông đường cho xe chở xăng vào chiến trường. Sau hai đợt oanh tạc, khi mọi người đang tranh thủ nghỉ ngơi, một tốp máy bay Mỹ bất ngờ quay lại. Tiếng bom nổ xé toạc không gian, vùi lấp cả tiểu đội trong biển lửa và đất đá.
Sau hai tiếng đồng hồ đào bới trong đau đớn, những thi thể đầu tiên được tìm thấy. Võ Thị Tần và 8 đồng đội đã hy sinh, thân thể còn ấm nhưng trái tim đã ngừng đập. Riêng Hồ Thị Cúc, tiểu đội phó, vẫn bặt vô âm tín.
“Cúc ơi! em ở đâu? Đất nâu lạnh lắm” – Tiếng Gọi Vọng Từ Trái Tim
Niềm hy vọng mong manh về việc Cúc còn sống sót dần tan biến. Đêm 24/7, 9 cô gái được khâm liệm và mai táng, nhưng lễ truy điệu vẫn phải chờ đợi thi thể Hồ Thị Cúc.
Sáng 25/7, việc tìm kiếm vẫn tiếp tục. Chi bộ C552 quyết định đào bới bằng tay, sợ máy móc xâm hại đến thi thể người đồng chí thân yêu. Sự cẩn trọng và tình đồng đội thiêng liêng ấy đã thể hiện sâu sắc tình cảm của những người lính dành cho nhau trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt.
Chiều 25/7, chứng kiến chiếc hòm dành cho Cúc vẫn còn nằm đó, nhà thơ Yến Thanh đã không kìm được xúc động. Ông viết bài thơ “Cúc ơi!” ngay bên cạnh chiếc hòm, giấu kín trong lòng nỗi đau xót và niềm thương nhớ vô hạn.
Sáng 26/7, ông đọc bài thơ trước hố bom, như một lời cầu nguyện gửi đến linh hồn người đồng đội đã khuất. Và rồi, tin vui cũng đến, Tiểu đội 8 đã tìm thấy thi thể Hồ Thị Cúc.
Cúc ngồi trong hầm cá nhân do chính tay mình đào, đầu đội nón bẹp dí, vai còn vác cuốc. Dù đã kiệt sức và hy sinh, tư thế ấy vẫn toát lên tinh thần chiến đấu kiên cường, bất khuất của người con gái Việt Nam.
Bài thơ “Cúc ơi” sau đó được phát trên Đài tiếng nói Việt Nam, lan tỏa khắp cả nước, chạm đến trái tim của hàng triệu người.
“Cúc ơi! em ở đâu?” – Câu Hỏi Đi Cùng Năm Tháng
Bài thơ “Cúc ơi” không chỉ là một bài thơ, mà là một tượng đài về sự hy sinh cao cả của tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Nó nhắc nhở chúng ta về những mất mát, đau thương của chiến tranh, và về giá trị của hòa bình, độc lập, tự do.
CÚC ƠI!
Tiểu đội đã xếp một hàng ngang
Cúc ơi em ở đâu không về tập hợp?
Chín bạn đã quây quần đủ hết
Nhỏ – Xuân – Hà – Hường – Hợi – Rạng – Xuân – Xanh
A trưởng Võ Thị Tần điểm danh
Chỉ thiếu mình em
(Chín bỏ làm mười răng được!)
Bọn anh đã bới tìm vẹt cuốc
Đất sâu bao nhiêu bọn anh không cần
Chỉ sợ em đau nên nhát cuốc chùng
Cúc ơi! em ở đâu?
Đất nâu lạnh lắm
Da em xanh
Áo em thì mỏng!
Cúc ơi! em ở đâu?
Về với bọn anh tắm nước sông Ngàn Phố
Ăn quýt đỏ Sơn Bằng
Chăn trâu cắt cỏ
Bài toán lớp Năm em còn chưa nhớ
Gối còn thêu dở
Cơm chiều chưa ăn.
Ở đâu hỡi Cúc
Đồng đội tìm em
Đũa găm cơm úp
Gọi em
Gào em
Khan cổ cả rồi
Cúc ơi!
