Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam mà còn là một tấm gương sáng ngời về tinh thần tự học, đặc biệt là trong lĩnh vực ngoại ngữ. Người đã biến ngoại ngữ thành công cụ đắc lực phục vụ cho sự nghiệp cách mạng và hội nhập quốc tế.
Từ những năm tháng thiếu thời, Bác Hồ đã làm quen với chữ Hán và tiếp thu những giá trị văn hóa Nho giáo. Thời gian học tập tại các trường tiểu học Pháp – bản xứ ở Vinh, Đông Ba (Huế) rồi Trường Quốc học Huế đã tạo cơ hội cho Bác tiếp xúc với tiếng Pháp, dù chỉ là những kiến thức ban đầu.
Hành trình bôn ba khắp năm châu bắt đầu từ năm 1911 đã mở ra một thế giới mới, thôi thúc Bác học hỏi và chinh phục những ngôn ngữ khác nhau. Từ Singapore, Colombo đến Paris, Marseille, rồi Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Algeria, Tunisia, Đông Phi… Bất cứ nơi nào Người đặt chân đến, Người đều dành thời gian học ngoại ngữ. Số lượng ngôn ngữ Người học tương ứng với số lượng các quốc gia Người đã đi qua. Đó là tiếng Pháp, tiếng Anh, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Bồ Đào Nha… Không chỉ học từ sách vở, Bác còn chủ động giao tiếp với người bản xứ, từ cô sen, bạn cùng tàu đến anh đầu bếp và cả giáo sư người Anh.
Sự kiên trì và tinh thần học hỏi không ngừng nghỉ của Bác Hồ được thể hiện rõ qua câu chuyện học tiếng Pháp được Trần Dân Tiên kể lại. Những bài viết đầu tiên đầy khó khăn, rồi dần dần tiến bộ, từ cột báo đến trang báo, và cuối cùng là những cuốn sách, vở kịch bằng tiếng Pháp. Bác đã sáng lập tờ báo “Người cùng khổ”, xuất bản “Bản án chế độ thực dân Pháp”, vở kịch “Con rồng tre” và nhiều tác phẩm khác bằng tiếng Pháp.
Không dừng lại ở tiếng Pháp, Bác Hồ tiếp tục chinh phục tiếng Anh, tiếng Nga và nhiều ngôn ngữ khác. Người luôn tâm niệm rằng, việc học ngôn ngữ của một quốc gia là chìa khóa để hiểu về đất nước, con người và văn hóa của họ, từ đó rút ra những bài học quý giá cho sự nghiệp cách mạng.
Giáo sư Hoàng Chí Bảo từng xác nhận rằng, Bác Hồ thông thạo 29 thứ tiếng, chưa kể đến tiếng của đồng bào các dân tộc thiểu số Việt Nam. Người học mọi lúc mọi nơi, viết lên bàn tay, học dưới ánh trăng, dưới ánh đèn vàng vọt của con tàu, thậm chí dành dụm từng ly cà phê để học tiếng từ người thủy thủ Algeri.
Trong bản lý lịch đại biểu dự Đại hội Quốc tế cộng sản lần thứ 7, Bác Hồ được ghi nhận là “Biết các thứ tiếng: Pháp, Anh, Trung Quốc, Ý, Đức, Nga, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha”. Trong những chuyến thăm nước ngoài và đón tiếp các phái đoàn ngoại giao, Bác còn sử dụng thành thạo nhiều ngoại ngữ khác như tiếng Xiêm (Thái Lan), tiếng Ả Rập và tiếng của nhiều dân tộc thiểu số Việt Nam.
Vốn ngoại ngữ uyên bác của Bác Hồ không phải là do năng khiếu bẩm sinh mà có, mà là kết quả của quá trình khổ công rèn luyện, sự kiên trì và tinh thần tự học không ngừng nghỉ. Tấm gương tự học ngoại ngữ của Bác Hồ là nguồn cảm hứng lớn lao cho mỗi người Việt Nam trong thời đại hội nhập quốc tế.
