Câu tục ngữ “Ăn cây táo, rào cây sung” từ lâu đã đi vào đời sống văn hóa Việt Nam, thường được nhắc đến trong các câu chuyện, bài học răn dạy. Nhưng ý nghĩa thực sự của nó là gì và tại sao nó vẫn còn giá trị đến ngày nay?
“Ăn cây táo, rào cây sung” theo nghĩa đen chỉ việc ăn quả táo nhưng lại ra sức chăm sóc, bảo vệ cây sung. Hiểu rộng hơn, nó ám chỉ hành vi hưởng lợi từ một nơi nhưng lại âm thầm vun vén, làm lợi cho một nơi khác. Đó có thể là sự bội bạc, thiếu trung thành, hoặc đơn giản là lòng tham vô đáy, muốn nhận thêm lợi ích từ nhiều phía.
Về bản chất, câu tục ngữ này lên án sự vong ơn bội nghĩa. Khi được hưởng ân huệ từ ai đó, từ một tổ chức nào đó, lẽ thường tình là phải biết ơn và đền đáp. Thay vì thế, lại quay lưng, phản bội, thì đó là hành vi đáng bị chỉ trích.
Câu tục ngữ cũng đề cao tính trung thực và trách nhiệm. Trong bất kỳ mối quan hệ nào, sự tin tưởng là nền tảng quan trọng. “Ăn cây táo, rào cây sung” phá vỡ sự tin tưởng đó, gây tổn hại đến các mối quan hệ và làm xói mòn đạo đức xã hội.
Vậy, những biểu hiện của “ăn cây táo, rào cây sung” có thể thấy ở đâu trong cuộc sống hiện đại?
- Trong gia đình: Con cái được cha mẹ nuôi dưỡng, tạo điều kiện học hành thành tài, nhưng khi trưởng thành lại quên đi công ơn, không quan tâm chăm sóc cha mẹ lúc tuổi già sức yếu.
- Trong công việc: Nhân viên được công ty đào tạo, bồi dưỡng, tạo cơ hội phát triển, nhưng lại lén lút làm việc riêng, thậm chí tiết lộ bí mật kinh doanh cho đối thủ cạnh tranh.
- Trong xã hội: Một người được cộng đồng giúp đỡ, tạo điều kiện sinh sống, nhưng lại có những hành vi gây tổn hại đến lợi ích chung của cộng đồng.
Những hành vi này, dù ở mức độ nào, đều thể hiện sự thiếu ý thức trách nhiệm, lòng biết ơn và tinh thần cộng đồng.
Đối với trường hợp người lao động tiết lộ bí mật kinh doanh, pháp luật Việt Nam có những quy định rất rõ ràng. Theo Điều 16 Nghị định 75/2019/NĐ-CP, hành vi này có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 150.000.000 đồng đối với cá nhân, tùy theo mức độ vi phạm. Ngoài ra, người vi phạm còn có thể bị tịch thu tang vật, phương tiện sử dụng để vi phạm và khoản lợi nhuận thu được từ hành vi vi phạm.
Như vậy, câu tục ngữ “Ăn cây táo, rào cây sung” không chỉ là một lời răn dạy về đạo đức, mà còn là một lời cảnh tỉnh về trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi người trong các mối quan hệ xã hội. Sống biết ơn, trung thực và có trách nhiệm là nền tảng để xây dựng một xã hội văn minh, tốt đẹp.