“Nước Đại Việt ta” không chỉ là một áng văn chương, mà còn là một bản tuyên ngôn độc lập đanh thép, khẳng định chủ quyền và vị thế của dân tộc Việt Nam trên trường quốc tế. Tác phẩm của Nguyễn Trãi đã đi vào lịch sử, trở thành niềm tự hào của mỗi người con đất Việt.
Nguyễn Trãi (1380-1442), hiệu Ức Trai, sinh ra tại làng Nhị Khê, Thường Tín, Hà Nội. Ông là một nhà chính trị, nhà quân sự, nhà ngoại giao, nhà văn hóa lớn của dân tộc.
Nguyễn Trãi tham gia cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, trở thành cánh tay phải đắc lực của Lê Lợi, góp công lớn vào sự nghiệp giải phóng dân tộc khỏi ách đô hộ của nhà Minh. Sau khi đất nước giành được độc lập, ông tham gia vào việc xây dựng và phát triển đất nước Đại Việt.
“Bình Ngô đại cáo” là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của Nguyễn Trãi. Được viết vào đầu năm 1428, sau khi quân ta chiến thắng quân Minh, bài cáo có ý nghĩa như một bản tuyên ngôn độc lập, khẳng định chủ quyền của Đại Việt. Đoạn trích “Nước Đại Việt ta” là phần mở đầu của “Bình Ngô đại cáo”, thể hiện tư tưởng nhân nghĩa và niềm tự hào dân tộc sâu sắc.
Tư tưởng nhân nghĩa
Nguyễn Trãi mở đầu bài cáo bằng tư tưởng nhân nghĩa: “Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân / Quân điếu phạt trước lo trừ bạo”. Nhân nghĩa ở đây không chỉ là lòng thương người, mà còn là trách nhiệm của người lãnh đạo đối với vận mệnh của đất nước và hạnh phúc của nhân dân. “Yên dân” là làm cho dân được sống ấm no, hạnh phúc, thái bình. “Trừ bạo” là diệt trừ những kẻ bạo ngược, tàn ác, gây hại cho dân. Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi thể hiện tinh thần yêu nước, thương dân sâu sắc, đồng thời khẳng định mục tiêu cao cả của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn là giải phóng dân tộc, mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.
Chân lý về sự tồn tại độc lập của Đại Việt ta
Nguyễn Trãi khẳng định chân lý về sự tồn tại độc lập của dân tộc thông qua việc chứng minh Đại Việt là một quốc gia có:
- Nền văn hiến lâu đời: “Như nước Đại Việt ta từ trước / Vốn xưng nền văn hiến đã lâu”.
- Lãnh thổ riêng: “Núi sông bờ cõi đã chia”.
- Phong tục tập quán riêng: “Phong tục Bắc Nam cũng khác”.
- Lịch sử riêng: “Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời gây nền độc lập / Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên hùng cứ một phương”.
- Chủ quyền riêng: “Tuy mạnh yếu có lúc khác nhau / Song hào kiệt đời nào cũng có”.
Những chứng cứ hùng hồn, giàu sức thuyết phục của Nguyễn Trãi đã khẳng định Đại Việt là một quốc gia độc lập, có chủ quyền, có nền văn hiến lâu đời, không thể bị xâm phạm.
Sức mạnh của nhân nghĩa và tinh thần độc lập
Nguyễn Trãi khẳng định sức mạnh của nhân nghĩa và tinh thần độc lập dân tộc: “Bởi đâu gây nên việc Hồ Quý Ly / Bạo ngược mất lòng người / Để đến nỗi / Quân cuồng Minh dốc lòng xâm lược”. Những kẻ xâm lược phi nghĩa, làm trái với đạo trời, đi ngược lại lòng dân thì tất yếu sẽ thất bại.
“Nước Đại Việt ta” là một áng văn bất hủ, thể hiện tư tưởng nhân nghĩa, lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc sâu sắc của Nguyễn Trãi. Tác phẩm có ý nghĩa lịch sử và văn hóa to lớn, góp phần khẳng định chủ quyền và vị thế của dân tộc Việt Nam trên trường quốc tế. “Nước Đại Việt ta” mãi là niềm tự hào của mỗi người con đất Việt, là nguồn động lực để chúng ta tiếp tục xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
