“Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân không chỉ là một tác phẩm văn học đơn thuần mà còn là một kiệt tác nghệ thuật, nơi hội tụ vẻ đẹp của tài năng, khí phách và tâm hồn. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích, đánh giá về chủ đề và nhân vật trong tác phẩm, làm nổi bật giá trị nhân văn sâu sắc mà Nguyễn Tuân gửi gắm.
Nguyễn Tuân đã khéo léo xây dựng tình huống truyện độc đáo, đẩy các nhân vật vào một hoàn cảnh đặc biệt. Cuộc gặp gỡ giữa Huấn Cao, một tử tù tài hoa, và viên quản ngục, người đại diện cho pháp luật nhưng lại trân trọng cái đẹp, đã tạo nên sự đối lập đầy kịch tính.
Chủ đề chính của “Chữ người tử tù” xoay quanh quan niệm về cái đẹp và cái thiện. Nguyễn Tuân khẳng định rằng cái đẹp không thể tồn tại song song với cái xấu, cái ác. Cái tài và cái tâm phải đi liền với nhau, tạo nên một nhân cách hoàn thiện.
Huấn Cao là nhân vật trung tâm, hội tụ những phẩm chất cao đẹp nhất. Ông không chỉ là một người tài hoa, có khả năng viết chữ tuyệt đẹp, mà còn là một người có khí phách hiên ngang, dám đứng lên chống lại xã hội thối nát.
Tài năng của Huấn Cao được thể hiện qua lời ca tụng của những người đương thời. Chữ của ông không chỉ là những nét vẽ mà còn là sự kết tinh của tâm hồn, là khát vọng về một cuộc sống tốt đẹp hơn. Ông không vì quyền lực hay tiền bạc mà bán rẻ tài năng của mình. Chỉ khi gặp được viên quản ngục có tấm lòng “biệt nhỡn liên tài”, ông mới tự nguyện cho chữ.
Không chỉ vậy, Huấn Cao còn là một người có khí phách kiên cường. Dù bị kết án tử hình, ông vẫn giữ vững bản lĩnh, không khuất phục trước cường quyền. Lời nói và hành động của ông thể hiện sự ngạo nghễ, bất khuất của một người anh hùng.
Viên quản ngục là một nhân vật đối lập nhưng cũng đầy ấn tượng. Ông là người đại diện cho pháp luật nhưng lại có tâm hồn nghệ sĩ, biết trân trọng cái đẹp. Sống trong môi trường nhà tù đầy rẫy sự tàn nhẫn và lừa lọc, ông vẫn giữ được “thiên lương” trong sáng.
Cảnh cho chữ trong đêm khuya tại nhà ngục là một cảnh tượng đặc biệt, thể hiện sự đối lập giữa ánh sáng và bóng tối, giữa cái đẹp và cái xấu. Trong không gian tăm tối, ẩm ướt, hình ảnh Huấn Cao “cổ đeo gông, chân vướng xiềng” vẫn ung dung viết chữ trên tấm lụa trắng đã tạo nên một ấn tượng mạnh mẽ. Viên quản ngục “khúm núm” bên cạnh thể hiện sự kính trọng sâu sắc đối với tài năng và nhân cách của Huấn Cao.
Nguyễn Tuân đã sử dụng thành công thủ pháp đối lập, tương phản để làm nổi bật chủ đề và nhân vật trong tác phẩm. Sự đối lập giữa Huấn Cao và viên quản ngục, giữa nhà ngục và cảnh cho chữ, đã tạo nên một hiệu ứng nghệ thuật mạnh mẽ, khắc sâu vào tâm trí người đọc.
“Chữ người tử tù” là một tác phẩm văn học xuất sắc, thể hiện tài năng và tâm huyết của Nguyễn Tuân. Qua tác phẩm, tác giả đã gửi gắm những thông điệp sâu sắc về cái đẹp, cái thiện và nhân cách con người. Đồng thời, tác phẩm cũng thể hiện lòng yêu nước thầm kín của Nguyễn Tuân, niềm trân trọng đối với những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
