Xuân Diệu, “ông hoàng thơ tình” của Việt Nam, không chỉ nổi tiếng với những vần thơ nồng nàn về tình yêu đôi lứa, mà còn ghi dấu ấn sâu sắc trong lòng độc giả bằng những bài thơ về thiên nhiên, đặc biệt là biển cả. “Bài Thơ Biển Của Xuân Diệu” là một minh chứng rõ nét cho sự kết hợp hài hòa giữa tình yêu và vẻ đẹp của biển, thể hiện một khát vọng vĩnh cửu và sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên.
Bài thơ mở ra bằng một sự khiêm nhường, một lời tự nhận “Anh không xứng là biển xanh”. Tuy nhiên, sự khiêm nhường ấy lại là tiền đề để bộc lộ một tình yêu lớn lao, một ước muốn được gắn bó trọn đời với người mình yêu, ví như bờ cát trắng:
Anh không xứng là biển xanh
Nhưng anh muốn em là bờ cát trắng
Bờ cát dài phẳng lặng
Soi ánh nắng pha lê…
Hình ảnh “bờ cát trắng” không chỉ gợi lên vẻ đẹp tinh khôi, thuần khiết mà còn là biểu tượng cho sự dịu dàng, hiền hòa của người con gái. Cát trắng “soi ánh nắng pha lê” càng làm tăng thêm vẻ đẹp lung linh, quyến rũ, thu hút mọi ánh nhìn.
Bờ cát trắng trải dài dưới ánh nắng pha lê, biểu tượng cho vẻ đẹp thuần khiết và sự dịu dàng trong tình yêu, gợi nhớ đến những dòng thơ tinh tế của Xuân Diệu.
Trong khổ thơ tiếp theo, tác giả tiếp tục khắc họa vẻ đẹp của bờ cát, kết hợp với hình ảnh hàng thông đứng lặng lẽ mơ màng, tạo nên một không gian trữ tình, lãng mạn:
Bờ đẹp đẽ cát vàng-
Thoai thoải hàng thông đứng
Như lặng lẽ mơ màng
Suốt ngàn năm bên sóng…
Sự “lặng lẽ mơ màng” của hàng thông như một chứng nhân cho tình yêu vĩnh cửu, sự gắn bó không rời giữa biển và bờ. Hình ảnh này gợi cho người đọc về một tình yêu bền bỉ, vượt thời gian, không bị phai nhạt bởi những biến đổi của cuộc đời.
Từ hình ảnh bờ cát, tác giả chuyển sang hình ảnh sóng biển, thể hiện khát vọng được ôm ấp, vuốt ve, che chở cho người mình yêu:
Anh xin làm sóng biếcHôn mãi cát vàng em
Hôn thật khẽ, thật êm
Hôn êm đềm mãi mãi.
Sóng biển “hôn mãi cát vàng” là một hình ảnh ẩn dụ cho tình yêu nồng nàn, da diết, không bao giờ vơi cạn. Tình yêu ấy không chỉ là những lời nói ngọt ngào mà còn là những hành động ân cần, chu đáo, thể hiện sự quan tâm, chăm sóc hết mực dành cho người mình yêu.
Sự khao khát được hòa mình vào tình yêu, được trao đi và nhận lại một cách trọn vẹn được thể hiện rõ nét qua những dòng thơ sau:
Đã hôn rồi, hôn lại
Cho đến mãi muôn đời
Đến tan cả đất trời
Anh mới thôi dào dạt…
Tình yêu trong thơ Xuân Diệu là một tình yêu mãnh liệt, cháy bỏng, vượt qua mọi giới hạn của thời gian và không gian. Sự “dào dạt” của sóng biển như một minh chứng cho sức sống mãnh liệt của tình yêu, không gì có thể ngăn cản.
Sóng biển dào dạt vỗ về bờ cát, tượng trưng cho tình yêu mãnh liệt và sự gắn bó vĩnh cửu, đúng như tinh thần thơ Xuân Diệu.
Tuy nhiên, tình yêu không phải lúc nào cũng êm đềm, dịu dàng. Đôi khi, nó cũng có những giận hờn, những sóng gió. Xuân Diệu đã thể hiện điều đó qua những dòng thơ:
Cũng có khi ào ạt
Như nghiến nát bờ em
Là lúc triều yêu mến
Ngập bến của ngày đêm
Sự “ào ạt” của sóng biển, “như nghiến nát bờ em” là một cách diễn tả độc đáo về những cung bậc cảm xúc khác nhau trong tình yêu. Đó có thể là những hiểu lầm, những giận hờn, nhưng sau tất cả, vẫn là tình yêu thương, sự quan tâm dành cho nhau. “Triều yêu mến” “ngập bến của ngày đêm” là sự hòa giải, sự tha thứ và sự gắn bó càng thêm sâu sắc.
Kết thúc bài thơ, tác giả khẳng định lại tình yêu của mình, một tình yêu không chỉ là những lời nói suông mà còn là những hành động thiết thực, những hy sinh thầm lặng:
Anh không xứng là biển xanh
Nhưng cũng xin làm bể biếc
Để hát mãi bên gành
Một tình chung không hết
Sự chuyển đổi từ “biển xanh” sang “bể biếc” thể hiện sự khiêm nhường, chấp nhận bản thân không hoàn hảo, nhưng vẫn mong muốn được mang đến những điều tốt đẹp nhất cho người mình yêu. “Hát mãi bên gành” là một lời hứa về một tình yêu bền bỉ, không đổi thay, một tình yêu “chung không hết”.
Bể biếc hát bên gành, hình ảnh tượng trưng cho một tình yêu bền bỉ và sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên trong thơ Xuân Diệu.
Bài thơ kết thúc bằng một lời khẳng định về tình yêu mãnh liệt, không bao giờ thỏa mãn, luôn khao khát được yêu thương và trao đi yêu thương:
Để những khi bọt tung trắng xoá
Và gió về bay toả nơi nơi
Như hôn mãi ngàn năm không thoả,
Bởi yêu bờ lắm lắm, em ơi!
“Bọt tung trắng xóa” và “gió về bay tỏa nơi nơi” là những hình ảnh gợi cảm, thể hiện sự lan tỏa của tình yêu, sự hiện diện của tình yêu ở khắp mọi nơi. “Hôn mãi ngàn năm không thỏa” là một lời khẳng định về tình yêu vĩnh cửu, một tình yêu không có giới hạn, không có điểm dừng.
“Bài thơ biển của Xuân Diệu” không chỉ là một bài thơ về tình yêu mà còn là một bài thơ về thiên nhiên, về sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên. Qua những hình ảnh biển cả, bờ cát, sóng biển, hàng thông, tác giả đã thể hiện một cách sâu sắc những cung bậc cảm xúc khác nhau trong tình yêu, từ sự dịu dàng, êm đềm đến sự mãnh liệt, cháy bỏng. Bài thơ là một minh chứng cho tài năng và tâm hồn nhạy cảm của Xuân Diệu, một nhà thơ luôn biết cách khám phá và thể hiện những vẻ đẹp tiềm ẩn của cuộc sống.
