Lê Thánh Tông, vị vua tài ba của triều Lê, không chỉ là một nhà lãnh đạo xuất chúng mà còn là một nhà cải cách sâu sắc. Những Cải Cách Của Lê Thánh Tông đã đưa Đại Việt bước vào một thời kỳ thịnh trị, củng cố quyền lực trung ương và tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của đất nước.
Tập Trung Quyền Lực và Củng Cố Triều Chính
Lớn lên trong bối cảnh triều Lê dần ổn định, Lê Tư Thành sớm bộc lộ tư chất thông minh và ham học hỏi. Ông không chỉ trau dồi kiến thức mà còn đặc biệt quan tâm đến các vấn đề chính trị, tìm hiểu nguyên nhân thành công và thất bại của các triều đại trước. Điều này đã hun đúc trong ông ý chí cải cách mạnh mẽ khi lên ngôi, với mục tiêu củng cố quyền lực và đưa đất nước phát triển.
Ngay sau khi lên ngôi, Lê Thánh Tông đã ấp ủ ý định cải cách hành chính, nhưng phải đến năm 1471, khi tình hình biên giới đã ổn định, ông mới chính thức bắt tay vào thực hiện. “Hiệu định quan chế” được ban hành, thể hiện quyết tâm của nhà vua trong việc thay đổi bộ máy hành chính, loại bỏ những yếu kém và nâng cao hiệu quả hoạt động.
Lê Thánh Tông đã mạnh tay loại bỏ các cơ quan trung gian như Thượng thư sảnh, Trung thư sảnh, Môn hạ sảnh, Khu mật viện… để trực tiếp nắm quyền điều hành mọi công việc quan trọng của triều đình. Ông cũng bãi bỏ chức tể tướng, thể hiện sự tự tin và quyết đoán trong việc điều hành đất nước.
Cải Tổ Lục Bộ và Tăng Cường Giám Sát
Lê Thánh Tông tiến hành cải tổ Lục Bộ (Lại, Lễ, Binh, Hình, Công, Hộ), tách chúng ra khỏi Thượng thư sảnh và thành lập các cơ quan độc lập, đứng đầu là Thượng thư chịu trách nhiệm trực tiếp trước vua. Đặc biệt, Bộ Lại, cơ quan tuyển chọn quan lại, không còn được toàn quyền quyết định mà phải chịu sự giám sát của các khoa, thể hiện nguyên tắc “lớn nhỏ cùng ràng buộc lẫn nhau”.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc giám sát quan lại, Lê Thánh Tông đã tăng cường công tác thanh tra, giám sát bằng cách đặt 6 Khoa chuyên theo dõi hoạt động của Lục Bộ, bên cạnh Ngự sử đài vốn có từ thời Trần. Các Khoa có quyền đàn hặc nếu phát hiện sai phạm, đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm trong bộ máy hành chính.
Thống Nhất Hành Chính Địa Phương
| |
Lê Thánh Tông hiểu rõ tầm quan trọng của hệ thống hành chính địa phương đối với sự ổn định và phát triển của đất nước. Năm 1466, ông chia lại cả nước thành 12 đạo thừa tuyên và phủ Trung Đô, sau đó lập thêm đạo Quảng Nam vào năm 1471, thay thế hệ thống 5 đạo và 24 lộ thời kỳ đầu triều Lê.
Mỗi đạo thừa tuyên được quản lý bởi 3 ty ngang quyền: Đô tổng binh sứ ty (Đô ty) phụ trách quân sự, Thừa tuyên sứ ty (Thừa ty) phụ trách dân sự và Hiến sát sứ ty (Hiến ty) chịu trách nhiệm thanh tra, giám sát quan lại địa phương. Dưới đạo thừa tuyên là các đơn vị hành chính thống nhất: phủ, huyện, châu, xã, với các chức quan tương ứng.
Đánh Giá và Ý Nghĩa Lịch Sử
Những cải cách của Lê Thánh Tông mang tính toàn diện và sâu sắc, tác động đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Ông đã xây dựng một bộ máy nhà nước tập trung, hiệu quả, với sự phân công trách nhiệm rõ ràng và cơ chế giám sát chặt chẽ. Hệ thống hành chính địa phương được thống nhất, tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý và phát triển kinh tế, văn hóa.
Cải cách của Lê Thánh Tông không chỉ là một cuộc cải tổ hành chính đơn thuần mà còn là một cuộc cách mạng về tư tưởng và cách thức quản lý đất nước. Ông đã đề cao vai trò của pháp luật, khuyến khích học tập và sử dụng người tài, tạo động lực cho sự phát triển của xã hội.
Những thành tựu của Lê Thánh Tông đã đưa Đại Việt trở thành một quốc gia hùng mạnh trong khu vực, có vị thế quan trọng trên trường quốc tế. Những bài học từ cuộc cải cách của ông vẫn còn nguyên giá trị trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước ngày nay.
