Hệ tuần hoàn hở là một kiểu hệ tuần hoàn mà trong đó máu không lưu thông hoàn toàn trong các mạch máu kín. Thay vào đó, máu (thường được gọi là huyết tương) được bơm từ tim vào các xoang cơ thể, nơi nó trực tiếp tắm các cơ quan và mô. Sau đó, huyết tương trở lại tim qua các lỗ mở, hoặc tĩnh mạch. Vậy, hệ tuần hoàn hở thích hợp với những động vật có đặc điểm gì?
Đặc điểm của hệ tuần hoàn hở:
- Áp suất máu thấp: Do máu không được giữ trong các mạch kín, áp suất máu trong hệ tuần hoàn hở thường thấp hơn so với hệ tuần hoàn kín.
- Tốc độ lưu thông máu chậm: Việc máu chảy qua các xoang cơ thể làm chậm tốc độ lưu thông so với việc lưu thông trong các mạch kín.
- Trao đổi chất trực tiếp: Huyết tương tiếp xúc trực tiếp với các tế bào, cho phép trao đổi chất dinh dưỡng và chất thải diễn ra trực tiếp.
- Ít tốn năng lượng: Hệ tuần hoàn hở ít tốn năng lượng hơn so với hệ tuần hoàn kín vì tim không cần bơm máu với áp lực cao để duy trì lưu thông.
Động vật nào có hệ tuần hoàn hở?
Hệ tuần hoàn hở thường thấy ở các động vật không xương sống như:
- Côn trùng: Ví dụ như châu chấu, bướm, ong. Hệ tuần hoàn hở của côn trùng không đóng vai trò chính trong việc vận chuyển oxy, mà chủ yếu vận chuyển chất dinh dưỡng và chất thải.
- Thân mềm: Ví dụ như ốc sên, trai, mực (mực có hệ tuần hoàn hở cải tiến với một số mạch kín).
- Chân khớp: Ví dụ như tôm, cua, nhện.
Hệ Tuần Hoàn Hở Thích Hợp Với động Vật Có đặc điểm:
- Kích thước nhỏ: Do áp suất máu thấp và tốc độ lưu thông chậm, hệ tuần hoàn hở thường phù hợp với các động vật có kích thước nhỏ, nơi mà nhu cầu oxy và chất dinh dưỡng không quá cao.
- Mức độ hoạt động thấp: Những động vật ít vận động, hoặc có nhu cầu năng lượng thấp thường có hệ tuần hoàn hở.
- Trao đổi khí hiệu quả qua bề mặt cơ thể: Một số động vật có hệ tuần hoàn hở có thể bù đắp cho tốc độ lưu thông máu chậm bằng cách trao đổi khí trực tiếp qua bề mặt cơ thể hoặc qua hệ thống khí quản (ở côn trùng).
Ví dụ: Ở côn trùng, hệ tuần hoàn hở không có chức năng vận chuyển oxy trực tiếp đến các tế bào. Thay vào đó, oxy được vận chuyển thông qua hệ thống khí quản. Do đó, hệ tuần hoàn hở vẫn đủ đáp ứng nhu cầu của côn trùng mặc dù có tốc độ lưu thông máu chậm.
Ưu điểm và nhược điểm của hệ tuần hoàn hở:
- Ưu điểm: Tiết kiệm năng lượng, cấu trúc đơn giản.
- Nhược điểm: Hiệu quả vận chuyển oxy và chất dinh dưỡng thấp hơn so với hệ tuần hoàn kín, khó điều chỉnh lưu lượng máu đến các cơ quan cụ thể.
So sánh với hệ tuần hoàn kín:
Hệ tuần hoàn kín, ngược lại, có máu lưu thông hoàn toàn trong các mạch máu kín. Điều này cho phép áp suất máu cao hơn, tốc độ lưu thông nhanh hơn và khả năng điều chỉnh lưu lượng máu đến các cơ quan cụ thể tốt hơn. Hệ tuần hoàn kín thường thấy ở các động vật có xương sống và một số động vật không xương sống có kích thước lớn và hoạt động tích cực.
Kết luận:
Hệ tuần hoàn hở là một hệ thống hiệu quả cho các động vật nhỏ, ít vận động và có nhu cầu năng lượng thấp. Mặc dù có những hạn chế so với hệ tuần hoàn kín, nó vẫn đáp ứng đủ nhu cầu của nhiều loài động vật không xương sống, đặc biệt là côn trùng, thân mềm và chân khớp.
