Nhiều người cho rằng Con Người đứng đầu Chuỗi Thức ăn, nhưng sự thật có đơn giản như vậy? Liệu chúng ta có thực sự là “kẻ săn mồi đỉnh cao” như vẫn thường nghĩ? Hãy cùng khám phá sự thật thú vị đằng sau vị trí của con người trong chuỗi thức ăn.
Sư tử, sói xám và cá mập trắng lớn đều là những kẻ săn mồi đáng sợ. Chúng chủ yếu ăn thịt và hiếm khi có kẻ thù tự nhiên – ngoại trừ con người.
Vậy nếu chúng ta săn cả những loài săn mồi hàng đầu, có phải con người nghiễm nhiên đứng đầu chuỗi thức ăn? Câu trả lời không hề đơn giản, và phụ thuộc vào cách bạn định nghĩa “động vật ăn thịt” và cách chúng ta nhìn nhận con người – từ thời tiền sử đến hiện đại.
Xác Định Vị Trí Trong Chuỗi Thức Ăn Như Thế Nào?
Trong sinh thái học, vị trí của một loài trong chuỗi thức ăn không chỉ dựa vào việc nó ăn gì hay bị ăn bởi ai.
“Nó hoàn toàn dựa trên những gì bạn ăn,” Sylvain Bonhommeau, nhà sinh thái học biển tại Viện nghiên cứu Ifremer ở Pháp, giải thích. “Con người không phải là động vật ăn thịt hàng đầu chỉ vì chúng ta không ăn mọi thứ chúng ta giết.”
Các nhà khoa học sử dụng thang điểm từ 1 đến 5 để đánh giá mức độ dinh dưỡng của một loài. Thực vật, sử dụng ánh sáng mặt trời để tạo năng lượng, ở cấp độ 1. Động vật ăn cỏ ở cấp độ 2. Các loài chỉ ăn động vật ăn cỏ ở cấp độ 3, và cứ thế tiếp tục. Động vật ăn tạp được tính điểm dựa trên tỷ lệ các loại thức ăn chúng tiêu thụ. Ví dụ, loài ăn 50% thực vật và 50% động vật ăn cỏ sẽ ở cấp 2.5.
Vậy Con Người Đứng Ở Đâu Trong Chuỗi Thức Ăn?
Dựa trên dữ liệu về tiêu thụ thực phẩm trên toàn thế giới, các nhà khoa học ước tính rằng trung bình, con người nhận khoảng 80% lượng calo từ thực vật và 20% từ thịt và cá.
Điều này đưa con người ở mức dinh dưỡng trung bình là 2.21 – tương đương với cá cơm và lợn. Mức độ này thay đổi đáng kể trên toàn cầu. Ở Burundi, thực vật chiếm phần lớn trong khẩu phần ăn, khiến người dân ở mức 2.04. Ngược lại, người Iceland, với chế độ ăn nhiều thịt hơn, ở mức 2.57.
Như vậy, con người hiện đại không thực sự đứng đầu chuỗi thức ăn. Chúng ta kiểm soát phần lớn nguồn cung cấp thực phẩm, nhưng vị trí của chúng ta trong hệ sinh thái phức tạp hơn nhiều so với suy nghĩ đơn giản về “kẻ săn mồi đỉnh cao”.
Tuy nhiên, có bằng chứng cho thấy con người từng là “kẻ săn mồi đỉnh cao” từ khoảng 2 triệu đến 12.000 năm trước, khi chế độ ăn chủ yếu là thịt. Người tiền sử có nhiều đặc điểm sinh lý tương đồng với động vật ăn thịt, như nồng độ axit cao trong dạ dày để tiêu hóa protein.
Nhưng theo thời gian, con người đã phát triển công nghệ và kỹ thuật canh tác, cho phép tiêu thụ nhiều thực vật hơn. Sự thay đổi này đã thay đổi vị trí của chúng ta trong chuỗi thức ăn, cho thấy khả năng thích nghi đáng kinh ngạc của loài người.
