Chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” mà Mỹ tiến hành ở miền Nam Việt Nam từ giữa năm 1961 đã nhanh chóng bộc lộ những hạn chế và thất bại. Nhận thấy nguy cơ sụp đổ của chính quyền Sài Gòn, đế quốc Mỹ đã chuyển sang một giai đoạn leo thang chiến tranh mới, Cùng Với Thực Hiện Chiến Lược Chiến Tranh Cục Bộ ở Miền Nam Mĩ Còn Mở Rộng Chiến Tranh ở đâu: Miền Bắc Việt Nam.
Chiến lược “Chiến tranh cục bộ” được triển khai ở miền Nam, đồng thời, Mỹ mở rộng chiến tranh phá hoại ra miền Bắc bằng không quân, hòng ngăn chặn sự chi viện từ hậu phương lớn miền Bắc cho chiến trường miền Nam.
Để thực hiện “Chiến tranh đặc biệt”, Mỹ đã tăng cường viện trợ quân sự và cố vấn, trang bị vũ khí hiện đại cho quân đội Sài Gòn, biến chúng thành lực lượng chủ yếu để “dùng người Việt đánh người Việt”. Tuy nhiên, chiến lược này đã gặp phải sự kháng cự quyết liệt từ quân và dân miền Nam.
Một trong những biện pháp trọng tâm của “Chiến tranh đặc biệt” là xây dựng “ấp chiến lược”, nhằm cô lập lực lượng cách mạng khỏi quần chúng nhân dân. Tuy nhiên, biện pháp này đã vấp phải sự phản kháng mạnh mẽ từ người dân, nhiều “ấp chiến lược” bị phá hủy hoặc biến thành làng chiến đấu.
Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam ra mắt tại Đại hội lần thứ nhất (16-2-1962).
Trước tình hình đó, Bộ Chính trị Trung ương Đảng đã quyết định đẩy mạnh đấu tranh vũ trang song song với đấu tranh chính trị, xây dựng lực lượng, mở rộng căn cứ địa, tạo điều kiện đánh đổ chính quyền Mỹ-Diệm.
Ngày 15-2-1961, Quân giải phóng miền Nam Việt Nam được thành lập, đánh dấu bước phát triển mới của lực lượng vũ trang cách mạng.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, phong trào cách mạng miền Nam đã giữ vững và phát triển mạnh mẽ. Các chiến thắng như Ấp Bắc đã khẳng định khả năng đánh thắng chiến thuật cơ động bằng máy bay lên thẳng và xe tăng, thiết giáp của Mỹ-ngụy.
Luật sư Nguyễn Hữu Thọ, Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam duyệt một đơn vị vũ trang giải phóng miền Nam Việt Nam.
Phong trào đấu tranh chính trị của công nhân, nhân dân lao động, học sinh, sinh viên, tín đồ Phật giáo ở đô thị cũng phát triển rộng khắp, gây khó khăn cho chính quyền Mỹ-ngụy.
Tháng 11-1963, Mỹ làm đảo chính lật đổ Ngô Đình Diệm, nhưng các chính quyền kế tiếp cũng không thể ổn định tình hình.
Từ tháng 3-1964, Mỹ thực hiện kế hoạch Giônxơn – Mắc Namara, tăng cường quân và cố vấn, nhưng vẫn không ngăn được sự phản kháng của nhân dân miền Nam.
Các cuộc tấn công vào các căn cứ quân sự Mỹ như Toà đại sứ, rạp chiếu bóng Kinh Đô, sân bay Biên Hòa, Plâycu, Đà Nẵng đã gây cho địch nhiều thiệt hại nặng nề.
Bản đồ vị trí địa lý miền Bắc Việt Nam, nơi hứng chịu các cuộc tấn công phá hoại từ không quân Hoa Kỳ.
Thắng lợi của quân và dân miền Nam và thất bại của địch đã làm thay đổi so sánh lực lượng trên chiến trường. Lực lượng vũ trang giải phóng lớn mạnh, vùng giải phóng mở rộng, trong khi đó ngụy quân, ngụy quyền lung lay tận gốc.
Nhận thấy nguy cơ sụp đổ của chính quyền Sài Gòn và sự thất bại hoàn toàn của “Chiến tranh đặc biệt”, đế quốc Mỹ đã buộc phải chuyển sang “Chiến tranh cục bộ”, đưa quân Mỹ trực tiếp tham chiến ở miền Nam, đồng thời mở rộng chiến tranh phá hoại ra miền Bắc bằng không quân, hòng cứu vãn tình thế. Đây là một bước leo thang chiến tranh nguy hiểm, đẩy cuộc chiến tranh Việt Nam lên một nấc thang mới, khốc liệt hơn.
