Dân số Việt Nam đang trải qua những biến đổi nhân khẩu học đáng kể, nổi bật với giai đoạn cơ cấu dân số vàng, tốc độ già hóa dân số nhanh chóng, đô thị hóa cao, mức sinh giảm, tỷ lệ tử vong thấp và tuổi thọ trung bình tăng. Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn về đặc điểm dân số Đông Nam Á hiện nay, chúng ta cần xem xét bức tranh toàn cảnh của khu vực.
1. Quy Mô và Cơ Cấu Dân Số:
Dân số trung bình của Việt Nam năm 2023 đạt 100,3 triệu người, đứng thứ ba trong khu vực Đông Nam Á sau Indonesia và Philippines, và thứ 15 trên thế giới. Tốc độ tăng dân số giảm dần do mức sinh có xu hướng giảm.
Cơ cấu dân số Việt Nam đang chuyển dịch theo hướng tăng tỷ lệ người cao tuổi và giảm tỷ lệ dân số trẻ. Tỷ trọng nhóm dân số từ 0-14 tuổi giảm, trong khi nhóm từ 60 tuổi trở lên tăng nhanh.
Tốc độ đô thị hóa ở Việt Nam tiếp tục diễn ra mạnh mẽ, với tỷ lệ dân số thành thị năm 2023 khoảng 38,1%.
2. Mức Sinh:
Tổng tỷ suất sinh (TFR) năm 2023 của Việt Nam ước tính là 1,96 con/phụ nữ, thấp hơn TFR trung bình của các nước Đông Nam Á (2,0 con/phụ nữ). TFR của Việt Nam cao hơn một số quốc gia trong khu vực như Brunei, Philippines, Thái Lan và Singapore, nhưng thấp hơn nhiều so với các quốc gia còn lại.
Tỷ số giới tính khi sinh (SRB) của Việt Nam năm 2023 là 112 bé trai/100 bé gái, phản ánh tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn ở mức cao.
3. Mức Chết:
Tỷ lệ tử vong ở Việt Nam tiếp tục duy trì ở mức thấp. Tỷ suất chết thô (CDR) của Việt Nam năm 2023 ước tính là 5,5 người chết/1000 dân, ở mức trung bình so với các nước trong khu vực Đông Nam Á.
Tỷ suất chết của trẻ em dưới 1 tuổi (IMR) của Việt Nam năm 2023 ước tính là 12 trẻ em dưới 1 tuổi tử vong trên 1000 trẻ sinh sống, thấp hơn của thế giới và của Châu Á. Tuổi thọ trung bình tính từ lúc sinh của người Việt Nam năm 2023 là 73,7 tuổi.
4. Tình Hình Lao Động Việc Làm:
Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên trong quý IV năm 2023 là 52,5 triệu người, tăng so với quý trước và so với cùng kỳ năm trước. Tính chung năm 2023, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên đạt 52,4 triệu người.
Lao động có việc làm quý IV năm 2023 đạt gần 51,5 triệu người, tăng so với quý trước và so với cùng kỳ năm trước. Tính chung năm 2023, lao động có việc làm đạt 51,3 triệu người. Tuy nhiên, lao động phi chính thức vẫn chiếm tỷ trọng lớn.
Số người thiếu việc làm trong độ tuổi lao động quý IV năm 2023 khoảng 906,6 nghìn người. Tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi lao động quý này là 1,98%. Thu nhập bình quân tháng của người lao động quý IV năm 2023 là 7,3 triệu đồng, tăng so với quý trước và so với cùng kỳ năm trước.
Số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý IV năm 2023 khoảng 1,06 triệu người. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý IV năm 2023 là 2,26%.
Nhìn chung, dân số Đông Nam Á hiện nay có đặc điểm là:
- Quy mô dân số lớn: Đông Nam Á là một khu vực đông dân với nhiều quốc gia có dân số trên 100 triệu người.
- Cơ cấu dân số trẻ: Tuy nhiên, nhiều quốc gia trong khu vực đang trải qua quá trình già hóa dân số.
- Tốc độ đô thị hóa nhanh: Quá trình đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ, tạo ra nhiều cơ hội việc làm nhưng cũng gây ra nhiều thách thức về cơ sở hạ tầng và dịch vụ công cộng.
- Mức sinh giảm: Mức sinh có xu hướng giảm ở nhiều quốc gia trong khu vực.
- Thị trường lao động năng động: Thị trường lao động ở Đông Nam Á đang phát triển mạnh mẽ, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề về lao động phi chính thức, thiếu việc làm và thất nghiệp.
