Văn minh Đại Việt là một nền văn minh rực rỡ trong lịch sử Việt Nam, trải qua nhiều triều đại với những đặc trưng và thành tựu riêng biệt. Vậy, văn minh Đại Việt tồn tại trong khoảng thời gian nào? Hãy cùng điểm lại tiến trình phát triển của văn minh Đại Việt qua các triều đại để có cái nhìn tổng quan nhất.
Thời Ngô – Đinh – Tiền Lê (Thế kỷ X): Khôi phục và Định hình
Sau chiến thắng Bạch Đằng năm 938, Ngô Quyền xưng vương, đóng đô ở Cổ Loa (Hà Nội), đánh dấu sự khôi phục nền độc lập dân tộc. Tiếp theo đó, các triều Đinh và Tiền Lê đóng đô ở Hoa Lư (Ninh Bình), bắt đầu xây dựng và phát triển kinh tế, văn hóa dân tộc. Đây là giai đoạn đặt nền móng cho sự hình thành văn minh Đại Việt.
Thời Lý – Trần – Hồ (Thế kỷ XI – XV): Phát triển Rực Rỡ
Năm 1010, Lý Công Uẩn dời đô ra Thăng Long (Hà Nội), mở đầu kỷ nguyên mới của văn minh Đại Việt với nhiều thành tựu nổi bật. Nhà Trần kế thừa và phát huy các thành tựu của nhà Lý, đưa văn minh Đại Việt lên một tầm cao mới. Một trong những đặc trưng nổi bật của giai đoạn này là sự “tam giáo cộng tồn” (Phật giáo, Nho giáo và Đạo giáo cùng tồn tại và phát triển).
Từ năm 1407 đến năm 1427, nhà Minh thống trị và thực hiện chính sách hủy diệt văn minh Đại Việt. Tuy nhiên, tinh thần yêu nước và khát vọng độc lập đã giúp dân tộc ta vượt qua giai đoạn khó khăn này.
Thời Lê Sơ (Thế kỷ XV – XVI): Đỉnh Cao Nho Giáo
Năm 1428, nhà Lê sơ được thành lập, Đại Việt trở thành một cường quốc trong khu vực Đông Nam Á. Văn minh Đại Việt thời Lê sơ đạt được nhiều thành tựu rực rỡ trên cơ sở độc tôn Nho học, đặc biệt trong lĩnh vực luật pháp, giáo dục và văn chương.
Thời Mạc – Lê Trung Hưng (Thế kỷ XV – XVIII): Biến Động và Hội Nhập
Năm 1527, nhà Mạc thành lập, khuyến khích phát triển kinh tế công thương nghiệp và văn hoá. Một trong những đặc trưng nổi bật của văn minh Đại Việt thời Mạc là kinh tế hướng ngoại, mở rộng giao thương với các nước trong khu vực và trên thế giới.
Thời Lê trung hưng, văn minh Đại Việt phát triển theo xu hướng dân gian hoá và bước đầu tiếp xúc với văn minh phương Tây, tạo nên những biến đổi đáng kể trong xã hội.
Thời Tây Sơn – Nguyễn (Cuối Thế kỷ XVIII – 1858): Thống Nhất và Thống Trị
Cuối thế kỷ XVIII, Vương triều Tây Sơn được thành lập, lật đổ các chính quyền phong kiến trong nước, đánh tan quân xâm lược bên ngoài, xoá bỏ tình trạng chia cắt đất nước, tạo nền tảng cho sự thống nhất quốc gia.
Năm 1802, nhà Nguyễn thành lập, xây dựng quốc gia thống nhất. Văn minh Đại Việt thời Nguyễn nổi bật là tính thống nhất: những khác biệt giữa các vùng miền được giảm bớt, tuy nhiên cũng có sự bảo thủ và khép kín nhất định. Giai đoạn này kéo dài đến năm 1858, khi thực dân Pháp bắt đầu xâm lược Việt Nam.
Kết luận:
Như vậy, có thể thấy rằng văn minh Đại Việt tồn tại và phát triển liên tục từ thế kỷ X đến giữa thế kỷ XIX (1858), trải qua nhiều giai đoạn lịch sử với những thăng trầm và biến đổi. Mỗi triều đại đều có những đóng góp riêng, tạo nên một nền văn minh Đại Việt rực rỡ và độc đáo, để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử dân tộc. Sự hiểu biết về tiến trình phát triển của văn minh Đại Việt giúp chúng ta trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống và có cái nhìn sâu sắc hơn về lịch sử Việt Nam.
