“Cái Chùa Hoang Ở Đông Triều” của Nguyễn Dữ không chỉ là một câu chuyện truyền kỳ, mà còn là bức tranh phản ánh xã hội, tín ngưỡng và cuộc sống của người dân Việt Nam thời Trần suy vong. Với lăng kính “Am Trúc Hiên Mai Ngày Tháng Qua”, chúng ta hãy cùng nhau khám phá những giá trị sâu sắc ẩn chứa trong tác phẩm này.
Thời Trần, Phật giáo hưng thịnh, chùa chiền mọc lên khắp nơi, đặc biệt ở Đông Triều. Người dân sùng bái thần phật, cầu mong sự che chở.
Tuy nhiên, chiến tranh liên miên khiến chùa chiền hoang tàn, đời sống người dân gặp nhiều khó khăn. Viên quan Văn Tư Lập cố gắng khôi phục nhưng nạn trộm cắp hoành hành, gây bất an.
Ban đầu, Tư Lập cho rằng đó là trộm cắp thông thường, nhưng sau đó nhận ra đây là do ma quỷ quấy phá. Ông mời thầy phù thủy, làm lễ trừ tà nhưng tình hình càng tệ hơn. Người dân cầu khấn Phật nhưng cũng không có kết quả.
Trong lúc tuyệt vọng, Tư Lập tìm đến Vương tiên sinh, người giỏi bói dịch. Vương tiên sinh chỉ dẫn ông tìm một người thợ săn.
Tư Lập gặp một người thợ săn và mời về huyện. Nửa đêm, người thợ săn phát hiện ra bọn trộm cắp thực chất là những con quỷ đội lốt người, ăn vụng đồ cúng và quấy phá dân làng.
Người thợ săn bắn chết hai con quỷ, những con còn lại bỏ chạy. Dân làng phát hiện ra hai tượng Hộ Pháp trong chùa bị trúng tên, tượng Thủy Thần biến sắc. Từ đó, yêu tà biến mất, cuộc sống người dân trở lại bình yên.
“Cái Chùa Hoang Ở Đông Triều” phản ánh niềm tin vào Phật giáo, đồng thời phê phán sự sùng bái mù quáng. Câu chuyện khẳng định vai trò của con người trong việc chống lại cái ác, bảo vệ cuộc sống. Yếu tố kỳ ảo tăng thêm sự hấp dẫn, đồng thời thể hiện quan niệm về thế giới tâm linh của người Việt. “Am trúc hiên mai ngày tháng qua”, câu chuyện nhắc nhở chúng ta về giá trị của sự bình yên, ổn định trong cuộc sống, và tầm quan trọng của việc giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống.
