“Xuân về” của Nguyễn Bính không chỉ là một bài thơ, mà còn là một bức tranh sống động, tái hiện lại khung cảnh mùa xuân ở làng quê Việt Nam những năm đầu thế kỷ XX. Bài thơ mang đến cho người đọc cảm nhận sâu sắc về vẻ đẹp bình dị, thân thương của quê hương, đất nước.
Nguyễn Bính, tên thật là Nguyễn Bính Thuyết, sinh ra và lớn lên tại vùng quê Vụ Bản, Nam Định. Chính vì vậy, những vần thơ của ông luôn thấm đượm tình yêu quê hương, gắn bó sâu sắc với những hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam. “Xuân về” là một trong những bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ của Nguyễn Bính, mang đậm chất dân dã, mộc mạc và giàu cảm xúc.
Mở đầu bài thơ là những cảm nhận tinh tế của tác giả về dấu hiệu của mùa xuân:
Đã thấy xuân về với gió đông,
Với trên màu má gái chưa chồng.
Bên hiên hàng xóm cô hàng xóm
Ngước mắt nhìn giời đôi mắt trong.
Alt: Thiếu nữ má ửng hồng dưới nắng xuân, hình ảnh gợi nhớ câu thơ “Đã thấy xuân về với gió đông, Với trên màu má gái chưa chồng” trong bài Xuân Về của Nguyễn Bính.
Nguyễn Bính không trực tiếp miêu tả mùa xuân mà cảm nhận nó qua những tác nhân xung quanh. “Gió đông” mang theo hơi ấm của mùa xuân, làm ửng hồng đôi má của cô gái mới lớn. Hình ảnh “cô hàng xóm” với “đôi mắt trong” ngước nhìn trời xuân gợi lên vẻ đẹp trong sáng, hồn nhiên và đầy sức sống của tuổi trẻ.
Tiếp theo, bức tranh xuân được mở rộng ra với những hình ảnh tươi tắn, rộn ràng:
Từng đàn con trẻ chạy xun xoe
Mưa tạnh giời quang nắng mới hoe
Lá nõn nhành non ai tráng bạc
Gió về từng trận gió bay đi.
Alt: Trẻ em nông thôn vui đùa dưới ánh nắng xuân, thể hiện sự hồn nhiên, tinh nghịch và sức sống mùa xuân trong bài thơ Xuân Về của Nguyễn Bính.
Sau những ngày mưa phùn ẩm ướt, trời quang đãng, nắng mới bắt đầu xuất hiện. Ánh nắng “mới hoe” làm cho những “lá nõn nhành non” trở nên lấp lánh như được “tráng bạc”. Hình ảnh “đàn con trẻ chạy xun xoe” mang đến không khí vui tươi, rộn rã của ngày xuân.
Khung cảnh làng quê hiện lên thật thanh bình và trù phú:
Thong thả dân gian nghỉ việc đồng
Lúa thì con gái mượt như nhung
Đầy vườn hoa bưởi hoa cam rụng
Ngào ngạt hương hay, bướm vẽ vòng.
Alt: Cánh đồng lúa non xanh mướt “mượt như nhung” trong ánh nắng xuân, gợi tả vẻ đẹp trù phú, thanh bình của làng quê Việt Nam trong bài thơ Xuân Về của Nguyễn Bính.
Người nông dân sau những tháng ngày vất vả trên đồng ruộng giờ đây được “nghỉ việc đồng”. Cánh đồng lúa thì đang vào thì con gái, xanh mướt “mượt như nhung”. Vườn cây tràn ngập hương thơm của hoa bưởi, hoa cam, thu hút ong bướm về “vẽ vòng”.
Cuối cùng, bức tranh xuân được hoàn thiện với hình ảnh con người đi trẩy hội:
Trên đường cát mịn một đôi cô
Yếm đỏ khăn thâm trẩy hội chùa
Gậy trúc dắt bà già tóc bạc
Tay lần tràng hạt miệng nam mô.
Alt: Thiếu nữ mặc yếm đỏ, khăn thâm đi trẩy hội chùa ngày xuân, hình ảnh mang đậm nét văn hóa truyền thống và tinh thần lạc quan của người Việt Nam, gợi nhớ câu thơ “Yếm đỏ khăn thâm trẩy hội chùa” trong bài Xuân Về.
Hình ảnh “đôi cô” mặc “yếm đỏ khăn thâm” đi trẩy hội chùa là một nét đẹp truyền thống của làng quê Việt Nam. Cụ già “tóc bạc” chống gậy trúc, “tay lần tràng hạt miệng nam mô” thể hiện sự thành kính, hướng thiện trong tâm hồn con người Việt Nam.
Đánh giá về nghệ thuật và nội dung:
-
Nội dung: Bài thơ “Xuân về” của Nguyễn Bính là một bức tranh xuân tươi đẹp, bình dị và đầy sức sống của làng quê Việt Nam. Bài thơ thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc của tác giả, đồng thời gợi lên những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
-
Nghệ thuật:
- Sử dụng ngôn ngữ thơ giản dị, mộc mạc, gần gũi với lời ăn tiếng nói của người dân quê.
- Hình ảnh thơ chân thực, sinh động, gợi cảm.
- Sử dụng các biện pháp tu từ so sánh (“lúa thì con gái mượt như nhung”), ẩn dụ, đảo ngữ… một cách sáng tạo.
- Nhịp thơ chậm rãi, nhẹ nhàng, phù hợp với không khí thanh bình của làng quê.
“Xuân về” là một bài thơ hay, có giá trị nghệ thuật và nhân văn sâu sắc. Bài thơ đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam, đồng thời giúp chúng ta hiểu rõ hơn về vẻ đẹp của quê hương, đất nước. Bài thơ xứng đáng là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của nhà thơ Nguyễn Bính.
