Lãnh đạo tỉnh Quảng Trị khẳng định không đánh đổi môi trường lấy kinh tế. Tuy nhiên, thực tế hàng loạt dự án điện gió thu hồi đất rừng gây lo ngại sâu sắc.
Đại diện Ban Quản lý rừng phòng hộ và Hạt Kiểm lâm Hướng Hóa đều bày tỏ sự “rất tiếc” về việc chuyển đổi mục đích sử dụng nhiều diện tích rừng. Ông Bùi Văn Duân, Hạt trưởng Hạt kiểm lâm Hướng Hóa, cho biết 11 dự án điện gió đã chuyển đổi mục đích, dù chủ yếu là rừng nghèo, rừng phục hồi, rừng trồng.
Ông Võ Đình Tiến, Trưởng phòng bảo vệ rừng thuộc Ban Quản lý rừng phòng hộ Hướng Hóa, nhấn mạnh vai trò quan trọng của rừng trong bảo vệ môi trường sinh thái, chống xói mòn, sạt lở. Việc giảm diện tích rừng là điều đáng tiếc. Hơn 70ha đất lâm nghiệp và đất rừng do Ban quản lý đã được chuyển đổi cho 6 dự án điện gió, bao gồm 50,7ha rừng trồng và 19,87ha đất trống.
Khi tất cả 31 dự án được phê duyệt và 53 dự án đang chờ bổ sung quy hoạch cùng lấy đất rừng, diện tích rừng bị mất sẽ là bao nhiêu, và hệ lụy sẽ ra sao? Thêm vào đó, nhiều dự án thủy điện đang vận hành và khai thác ở miền Tây Quảng Trị.
Hầu hết các trụ điện gió được thi công trên đỉnh dốc cao, tăng nguy cơ sạt lở. Việc hệ sinh thái suy giảm, rừng cạn kiệt cùng với các dự án phá vỡ quy hoạch rừng, thay đổi môi sinh, môi trường đang góp phần làm cho thời tiết trở nên cực đoan hơn.
Các vụ sạt lở đất và lũ lụt năm 2020 là những hồi chuông cảnh tỉnh. “Rốn lũ” Hướng Việt (Hướng Hóa) trở thành xã “6 không” sau lũ dữ: không đường, không điện, không nước sạch, không trường, không trạm y tế, không trụ sở làm việc. Vụ sạt lở đất làm 22 người thiệt mạng tại Đoàn Kinh tế – Quốc phòng 337 ở xã Hướng Phùng là ký ức kinh hoàng. Mưa lũ cuối năm 2020 gây thiệt hại lớn cho Quảng Trị.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Hà Sĩ Đồng cho biết quy hoạch chỉ được thực hiện trên diện tích rừng sản xuất, rừng nghèo, đất trống, và dưới các dự án điện gió vẫn có thể sản xuất bình thường. Địa phương đã tổ chức quy hoạch lại vùng dân cư hợp lý và an toàn hơn, tránh xa vùng có nguy cơ sạt lở.
Nhà Đầu Tư Có “Lách Luật”?
Ngày 31/10/2021 là thời hạn chót để các dự án điện gió kịp đưa vào vận hành và được hưởng ưu đãi giá điện gần 2.000 đồng/Kwh. Điều này tạo áp lực lớn cho các nhà đầu tư và địa phương trong công tác giải phóng mặt bằng, cơ sở hạ tầng.
Đại diện Ban Quản lý các dự án huyện Hướng Hóa cho biết đây là áp lực lớn đối với các nhà đầu tư và địa phương trong việc giải phóng mặt bằng và xây dựng cơ sở hạ tầng. Hầu hết người dân đều đồng tình di dời và ủng hộ các dự án điện gió. Tuy nhiên, do đây là dự án tư nhân, việc thu hồi đất phải thỏa thuận với dân, và quá trình này có thể phát sinh khiếu kiện nếu đền bù chưa thỏa đáng.
Nhiều chuyên gia không tán thành việc ồ ạt đưa điện gió, điện mặt trời vào Quảng Trị với công suất lớn, đặt câu hỏi về nhu cầu điện thực tế và khả năng đáp ứng của hệ thống lưới điện. Tỷ lệ điện gió, điện mặt trời lớn có thể gây mất an toàn về cung cấp điện và khó tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế nếu giá điện bình quân tăng cao.
Việc “xé nhỏ dự án” để “lách luật” cũng được nhiều người đặt ra. Nhiều nhà máy điện gió trùng tên, chỉ khác số tự nhiên ở cuối. Ví dụ, có đến 8 nhà máy điện gió Hướng Linh và 3 nhà máy điện gió Hướng Phùng, Gelex.
Với một diện tích đất rừng và đất lâm nghiệp thu hồi nhất định, sẽ thuộc sự điều chỉnh quy hoạch của cấp tỉnh mà không cần trình Chính phủ. Ông Hà Sĩ Đồng giải thích rằng dự án điện gió không làm tập trung, nhà đầu tư làm ở chỗ nào có lợi thế. Tuy nhiên, việc nở rộ các dự án điện gió đang làm thu hẹp những cánh rừng và gây lo ngại về môi sinh. Việc Phá Rừng ồ ạt đã Làm Cho nguy cơ sạt lở đất gia tăng, hệ sinh thái suy thoái và ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của người dân địa phương.
