Bài thơ “Tây Tiến” của Quang Dũng là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất viết về người lính trong kháng chiến chống Pháp. Khổ 3 của bài thơ nổi bật với hình ảnh người lính vừa dũng cảm, kiên cường, vừa lãng mạn, hào hoa.
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành.
Khổ thơ mở ra với hình ảnh đoàn quân Tây Tiến hiện lên đầy ấn tượng:
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Hai câu thơ khắc họa chân dung người lính Tây Tiến với những nét độc đáo. “Không mọc tóc” gợi sự trần trụi, khắc khổ của chiến tranh, có thể do sốt rét rừng hoặc do chủ động cạo trọc để tiện sinh hoạt, chiến đấu. “Quân xanh màu lá” vừa là màu áo ngụy trang, vừa là nước da xanh xao vì thiếu thốn, bệnh tật. Sự tương phản giữa vẻ ngoài tiều tụy và tinh thần “dữ oai hùm” làm nổi bật khí phách hiên ngang, tinh thần quả cảm của người lính. Họ mang vẻ đẹp của những chiến binh “tì hổ”, “dữ oai hùm” trong lịch sử dân tộc.
Tiếp theo, khổ thơ diễn tả tâm hồn lãng mạn, hào hoa của người lính:
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
“Mắt trừng” thể hiện ý chí chiến đấu, quyết tâm bảo vệ Tổ quốc. “Mộng qua biên giới” là khát vọng chiến thắng, giành lại hòa bình. Dù vậy, trong sâu thẳm tâm hồn, người lính vẫn hướng về “Hà Nội dáng kiều thơm”, nhớ về quê hương, gia đình và những bóng hình thiếu nữ yêu kiều. Sự kết hợp giữa “mộng” và “mơ” thể hiện vẻ đẹp tâm hồn phong phú, vừa mạnh mẽ, vừa lãng mạn của người lính Tây Tiến.
Bốn câu thơ cuối khắc họa sự hy sinh bi tráng của người lính:
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành.
“Rải rác biên cương mồ viễn xứ” gợi sự hy sinh thầm lặng, sự mất mát to lớn của những người lính ngã xuống trên chiến trường. Tuy nhiên, “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh” thể hiện tinh thần dũng cảm, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc. Hình ảnh “Áo bào thay chiếu anh về đất” vừa thể hiện sự thiếu thốn, gian khổ của chiến tranh, vừa là sự tôn vinh, trân trọng đối với sự hy sinh cao cả của người lính. “Sông Mã gầm lên khúc độc hành” là tiếng khóc tiễn đưa, là khúc tráng ca bi hùng vang vọng núi rừng, thể hiện sự tiếc thương vô hạn của thiên nhiên và đồng đội.
Với bút pháp lãng mạn, Quang Dũng đã khắc họa thành công hình ảnh người lính Tây Tiến vừa dũng cảm, kiên cường, vừa lãng mạn, hào hoa. Khổ thơ là khúc ca bi tráng về sự hy sinh cao cả của những người lính vì độc lập, tự do của Tổ quốc, đồng thời thể hiện niềm tiếc thương, kính phục sâu sắc của nhà thơ đối với đồng đội của mình.
