Đoạn thơ “Ta đi ta nhớ những ngày…” trong bài thơ “Việt Bắc” của Tố Hữu là một khúc ca đầy xúc động về tình quân dân thắm thiết, về những kỷ niệm không thể nào quên của một giai đoạn lịch sử hào hùng. Bài thơ không chỉ là lời tạm biệt mà còn là lời tri ân sâu sắc của người cán bộ cách mạng đối với mảnh đất và con người Việt Bắc.
“Ta đi ta nhớ những ngày
Mình đây ta đó đắng cay ngọt bùi
Thương nhau chia củ sắn lùi
Bát cơm sẻ nửa chăn sui đắp cùng”
Bốn câu thơ mở đầu như một lời hồi đáp chân thành, giản dị mà thấm đẫm nghĩa tình. “Ta đi ta nhớ những ngày” – một lời khẳng định chắc nịch về những tháng năm gắn bó sâu nặng. “Những ngày” ấy là cả một chặng đường dài với biết bao kỷ niệm, bao khó khăn gian khổ mà “ta” và “mình” đã cùng nhau vượt qua. Cách xưng hô “mình – ta” thân thương, gần gũi, xóa nhòa mọi khoảng cách, thể hiện sự hòa quyện giữa cán bộ và nhân dân. Cụm từ “đắng cay ngọt bùi” gói gọn những thăng trầm của cuộc sống kháng chiến, từ những hy sinh mất mát đến những niềm vui chiến thắng.
Hình ảnh minh họa sự gắn bó keo sơn giữa bộ đội và người dân Việt Bắc, cùng nhau chia sẻ những khó khăn, gian khổ trong kháng chiến. Alt text: Bo doi Viet Bac chia se kho khan voi dan lang, cu san lui, doi com, chien tranh chong Phap.
Hai câu thơ tiếp theo là những hình ảnh cụ thể, sinh động về tình nghĩa quân dân: “Thương nhau chia củ sắn lùi/ Bát cơm sẻ nửa chăn sui đắp cùng”. Củ sắn lùi, bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng – những vật chất đơn sơ, giản dị ấy tượng trưng cho sự thiếu thốn, khó khăn trong cuộc sống kháng chiến. Nhưng chính trong hoàn cảnh ấy, tình người càng trở nên cao đẹp, thiêng liêng. Hành động “chia”, “sẻ”, “đắp” không chỉ là sự giúp đỡ vật chất mà còn là sự sẻ chia tinh thần, là tình yêu thương, đùm bọc lẫn nhau.
“Nhớ người mẹ nắng cháy lưng
Địu con lên rẫy, bẻ từng bắp ngô”
Nỗi nhớ lan tỏa, bao trùm cả không gian Việt Bắc, hướng về những con người bình dị mà kiên cường. Hình ảnh “người mẹ nắng cháy lưng” là một biểu tượng đẹp về sự tần tảo, hy sinh của người phụ nữ Việt Nam. Cái nắng “cháy lưng” gợi lên sự khắc nghiệt của thiên nhiên, của cuộc sống, nhưng không làm phai nhạt đi tình yêu thương, sự tận tụy của người mẹ. Mẹ “địu con lên rẫy, bẻ từng bắp ngô” – một hành động vừa vất vả, nhọc nhằn, vừa thể hiện sự đảm đang, gánh vác của người phụ nữ. Từng “bắp ngô” được “bẻ từng” thể hiện sự chắt chiu, dành dụm, tất cả vì cách mạng, vì tương lai của đất nước.
Hình ảnh người mẹ Việt Bắc địu con lên rẫy, một biểu tượng cho sự tần tảo và đức hy sinh cao cả của người phụ nữ trong chiến tranh. Alt text: Me Viet Bac diu con len ray be bap ngo, nang chay lung, chien tranh, hy sinh.
“Nhớ sao lớp học i tờ
Đồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan
Nhớ sao ngày tháng cơ quan
Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo
Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều
Chày đêm nên cối đều đều suối xa”
Điệp ngữ “nhớ sao” được sử dụng liên tiếp, nhấn mạnh nỗi nhớ da diết, cồn cào trong lòng người cán bộ. Nỗi nhớ trải dài trên khắp mọi nẻo đường, ngõ xóm của Việt Bắc, từ “lớp học i tờ” đến “những giờ liên hoan”, từ “ngày tháng cơ quan” đến “tiếng mõ rừng chiều”, “chày đêm nên cối”. Tất cả những hình ảnh ấy đều gợi lên một cuộc sống tuy gian khổ, thiếu thốn nhưng tràn đầy niềm vui, lạc quan, tinh thần cách mạng. Câu thơ “Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo” là một minh chứng hùng hồn cho sức mạnh tinh thần của con người Việt Nam, dù trong hoàn cảnh khó khăn nhất vẫn giữ vững niềm tin, lý tưởng.
Hình ảnh lớp học bình dân học vụ, nơi ánh đuốc soi sáng những con chữ đầu tiên cho người dân Việt Bắc. Alt text: Lop hoc binh dan hoc vu Viet Bac, anh duoc, con chu, chong giac, van hoa.
Hai câu thơ cuối khép lại đoạn thơ bằng một âm hưởng thanh bình, yên ả: “Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều/ Chày đêm nên cối đều đều suối xa”. “Tiếng mõ rừng chiều” gợi lên hình ảnh những đàn trâu bò thong thả trở về làng sau một ngày làm việc vất vả. “Chày đêm nên cối” là âm thanh quen thuộc của cuộc sống lao động, sản xuất. Những âm thanh ấy hòa quyện vào nhau, tạo nên một bức tranh Việt Bắc vừa hùng vĩ, vừa nên thơ, trữ tình.
Đoạn thơ “Ta đi ta nhớ những ngày…” là một khúc ca về tình yêu quê hương đất nước, về tình quân dân thắm thiết. Bằng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, Tố Hữu đã khắc họa thành công hình ảnh một Việt Bắc anh hùng, kiên cường, một Việt Bắc nghĩa tình, thủy chung. Đoạn thơ không chỉ là một phần quan trọng của bài thơ “Việt Bắc” mà còn là một di sản văn hóa vô giá của dân tộc.
