“Tức nước vỡ bờ” – một thành ngữ quen thuộc, nhưng ẩn chứa sức mạnh to lớn về sự phản kháng của con người khi bị dồn đến bước đường cùng. Câu chuyện về chị Dậu trong tác phẩm “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố là một minh chứng điển hình cho chân lý ấy.
Bối cảnh:
Những ngày sưu thuế nặng nề ở làng quê, tiếng trống mõ thúc giục, tiếng la hét vang vọng khắp nơi. Gia đình anh Dậu vốn đã nghèo khó, nay anh lại ốm nặng, càng thêm túng quẫn. Bọn hào lý vẫn không buông tha, bắt anh Dậu phải nộp sưu bằng mọi giá.
Người dẫn chuyện: Tại làng Đông xã những ngày thúc sưu , tiếng trống mõ , tiếng tù và inh ỏi ,tiếng thét lác ,đánh đập , tiếng kêu khóc. Gia đình anh dậu thuộc loại nhất nhì trong hạng cùng đình phải chạy vạy ngược xuôi để có tiền nộp, anh Dậu bị ốm nặng vẫn bị bọn hào lý trong làng đánh trói cầm kẹp ở đình làng, chị Dậu đành phải đem bán cái Tí đứa con đầu lòng đến nhà lão Nghị Quế một địa chủ trong làng ngờ đâu chị lại còn phải nộp cả suất sưu người em chồng đẫ chết .Đêm hôm ấy bọn bọn tay saiđem anh dậu rũ rượi như một cái xác không hồn trả về ..Gọi mãi anh không tỉnh chị vô cùng hoảng sợ , đau đớn may sao nhờ bà con xung quanh giúp , anh Dậu từ từ mở mắt bà lão hàng xóm ái ngại cảnh nhà chị nhịn đói xuất từ hôm qua mang cho chị bát gạo để nấu cháo.
Áp bức và sự nhẫn nhịn:
Chị Dậu, một người phụ nữ nông thôn hiền lành, chất phác, luôn nhẫn nhịn chịu đựng để bảo vệ gia đình. Chị chạy vạy khắp nơi, vay mượn từng đồng để nộp sưu cho chồng. Nhưng sự áp bức ngày càng gia tăng, đẩy gia đình chị đến bờ vực tuyệt vọng.
Cai Lệ, đại diện cho cường quyền, xuất hiện với dáng vẻ hống hách, tàn ác. Hắn đến nhà chị Dậu đòi sưu, bất chấp việc anh Dậu đang ốm nặng. Sự nhẫn nhịn của chị Dậu đạt đến giới hạn khi Cai Lệ ra tay hành hung chồng chị.
“Tức nước vỡ bờ”: Sự phản kháng mạnh mẽ:
Chứng kiến chồng bị hành hạ, lòng thương con, thương chồng trỗi dậy mạnh mẽ. Chị Dậu vùng lên chống trả quyết liệt, không còn là người phụ nữ nhẫn nhịn, cam chịu nữa.
Chị Dậu (túm lấy cổ ấn dúi ra cửa )Cai lệ : (ngã dưới đất ) Người nhà lý trưởng (sấn sổ bước đến giơ gậy chực đánh anh anh dậu ) Chị Dậu(Nắm lấy gậy) Hai người giằng co nhau rồi cả hai đều buông gậy, áp vào vật nhau Người nhà lý trưởng (Ngã ra đằng sau) Cai Lệ( hậm hực): Mày dám đánh người nhà nước, mày biết tay ông.
Hành động của chị Dậu là sự phản kháng mạnh mẽ, là tiếng chuông cảnh tỉnh cho những kẻ áp bức. “Con giun xéo lắm cũng quằn,” chị Dậu đã đứng lên bảo vệ chồng, bảo vệ gia đình, và bảo vệ lòng tự trọng của mình.
Ý nghĩa:
Câu chuyện “Tức nước vỡ bờ” không chỉ là một đoạn trích trong tác phẩm văn học, mà còn là một bài học sâu sắc về sức mạnh của sự phản kháng khi con người bị dồn đến bước đường cùng. Nó khẳng định chân lý: có áp bức, có đấu tranh. Sức mạnh của sự đoàn kết và lòng yêu thương gia đình có thể giúp con người vượt qua mọi khó khăn, thử thách. Chị Dậu, từ một người phụ nữ nhẫn nhịn, cam chịu, đã trở thành biểu tượng cho sức mạnh quật cường của người nông dân Việt Nam.
