“Thà một phút huy hoàng rồi chợt tắt,
Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm.”
Hai câu thơ trong bài “Giục giã” của Xuân Diệu đã khơi gợi một quan niệm sống mạnh mẽ, một sự lựa chọn dứt khoát giữa một cuộc đời bùng nổ và một cuộc đời tẻ nhạt. Để hiểu rõ hơn về triết lý này, chúng ta hãy cùng phân tích qua lăng kính của “Vội vàng” và “Tỏa nhị Kiều” của cùng tác giả.
Xuân Diệu, với trái tim nồng nàn yêu đời, đã thổi một luồng gió mới vào thi ca Việt Nam. Ông không chỉ ca ngợi vẻ đẹp của cuộc sống mà còn giục giã con người sống hết mình, tận hưởng từng khoảnh khắc. Với ông, cuộc đời là một bản giao hưởng rực rỡ, và mỗi người cần phải là một nhạc công tài ba, chơi hết mình bản nhạc của riêng mình.
Quan niệm “thà một phút huy hoàng” thể hiện một khát khao mãnh liệt được sống trọn vẹn, được trải nghiệm những cung bậc cảm xúc cao nhất, dù biết rằng sau đó có thể là sự kết thúc. Nó đề cao chất lượng cuộc sống hơn là số lượng, nhấn mạnh rằng một khoảnh khắc sống hết mình có giá trị hơn cả một đời sống nhạt nhẽo, vô vị.
Trong “Vội vàng”, ta thấy rõ sự thôi thúc của Xuân Diệu trước vẻ đẹp của cuộc sống:
“Của ong bướm này đây tuần tháng mật;
Này đây hoa của đồng nội xanh rì;
Này đây lá của cành tơ phơ phất;
Của yến anh này đây khúc tình si…”
Nhưng đồng thời, ông cũng ý thức sâu sắc về sự ngắn ngủi của thời gian, về nguy cơ tàn phai của tuổi trẻ và sắc đẹp. Chính vì vậy, ông muốn “tắt nắng đi”, “buộc gió lại” để níu giữ những khoảnh khắc tươi đẹp. Sự giằng xé giữa khát khao tận hưởng và nỗi sợ mất mát tạo nên một trạng thái tâm lý “vội vàng”, thôi thúc con người sống nhanh hơn, mạnh mẽ hơn.
“Tỏa nhị Kiều” lại là một bức tranh đối lập, khắc họa một cuộc sống “buồn le lói” của hai cô gái trẻ. Quỳnh và Giao sống một cuộc đời tẻ nhạt, vô vị, như “hai hột cơm”, “hai cái cây”, “hai cánh đồng hoang”. Họ không có ước mơ, không có đam mê, không có bất kỳ điều gì để bấu víu vào cuộc sống. Sự tồn tại của họ chỉ là một sự kéo dài lê thê, một “buổi chiều triền miên của sự vật và của linh hồn”.
Xuân Diệu đã không ngần ngại phê phán lối sống này, ông mong muốn hai cô gái “ồn ào, nghịch ngợm, ranh mãnh”, thậm chí “đàng điếm, hung dữ, lẳng lơ”. Bởi vì, dù là những điều tiêu cực, nó vẫn là biểu hiện của sự sống, của một cá tính, một sự phản kháng. Còn sự tẻ nhạt, vô vị chỉ là một hình thức của cái chết.
Như vậy, qua hai tác phẩm, Xuân Diệu đã làm nổi bật sự tương phản giữa hai quan niệm sống. Một bên là sự “huy hoàng” của những khoảnh khắc sống hết mình, một bên là sự “buồn le lói” của một cuộc đời tẻ nhạt. Ông đã khẳng định giá trị của sự sống mãnh liệt, đồng thời phê phán lối sống vô vị, thụ động.
Tuy nhiên, quan niệm “thà một phút huy hoàng rồi chợt tắt” cũng cần được nhìn nhận một cách thấu đáo. Không phải ai cũng có đủ can đảm và điều kiện để sống một cuộc đời “huy hoàng”. Đôi khi, cuộc sống chỉ đơn giản là những chuỗi ngày bình dị, êm đềm. Quan trọng là chúng ta tìm thấy ý nghĩa trong những điều nhỏ bé, và sống một cuộc đời chân thật, tử tế.
Hơn nữa, “huy hoàng” không nhất thiết phải là những thành công vang dội, những trải nghiệm phi thường. “Huy hoàng” có thể là những khoảnh khắc ta yêu thương, ta cống hiến, ta sống trọn vẹn với chính mình. Nó là ngọn lửa trong tim, là đam mê, là khát khao, là ý chí vươn lên.
Vì vậy, hãy để ngọn lửa “huy hoàng” cháy sáng trong tim mỗi người, để cuộc sống của chúng ta không chỉ là những chuỗi ngày “buồn le lói”, mà là một bản giao hưởng rực rỡ, đầy màu sắc.
