Huy Trụ, người lính bước vào con đường thơ ca từ khói lửa chiến tranh, đã cống hiến gần 40 năm với 10 tập thơ, đánh dấu một hành trình thi ca miệt mài và đầy ắp cảm xúc.
Anh như người thợ mỏ cần mẫn khai thác những mạch quặng quý giá, tinh luyện thành những “thỏi vàng thỏi ngọc”, góp phần làm giàu cho thi đàn Việt Nam. Bài thơ “Sông Mã” đã từng làm nên tên tuổi của Huy Trụ, khắc họa dòng sông “mẹ” của xứ Thanh với những hình ảnh vừa dữ dội, vừa trữ tình:
“Để một tiếng huầy dô xô con đò dọc/ Người trên bờ áo cũng đẫm mồ hôi/ Chả bao giờ sông bình lặng em ơi/ Cả những lúc lòng sông phơi trắng cát…”
Nhưng có lẽ, định nghĩa về thơ của Huy Trụ mới thực sự là chìa khóa mở ra thế giới thi ca độc đáo của ông: “Thơ Là Rượu Của Thế Gian/ Phải đâu nước lọc rót tràn mời nhau/ Cho đời nhớ được một câu/ Bạc đầu người viết chắc đâu đã thành”.
Đúng vậy, thơ Huy Trụ không phải thứ nước lọc nhạt nhẽo mà là thứ rượu nồng nàn, say đắm, khiến người đọc nhớ mãi không quên. Ông cảm nhận về mẹ, về mùa xuân, về tình yêu bằng tất cả trái tim mình.
Thơ Huy Trụ viết về mẹ đầy xót xa và trắc ẩn, đặc biệt là những bài thơ viết về những người mẹ nghèo khổ, bất hạnh. Nỗi đau của người mẹ mất vào tháng ba nghèo khó, hay sự tủi hờn của người mẹ đơn thân được ông khắc họa một cách chân thực và cảm động:
“Giữa ngày tiền hết gạo đong/ Con lên núi, cháu ra đồng bắt cua/ Góp lo cái giỗ gọi là/ Bát cơm canh với quả cà mặn trơ…”
Hay:
“Con thèm một tiếng gọi “Cha”, Thì con đừng trách mẹ là… con ơi”
Tình yêu trong thơ Huy Trụ cũng là một đề tài được khai thác triệt để. Đó là tình yêu nồng nàn, say đắm, đôi khi táo bạo, nhưng cũng đầy đau khổ và giằng xé.
“Anh nấp vườn em rung trái cấm/ Đào mai tròn mắt đợi giao thừa/ Nâng chén đất trời nghiêng ngả múa/ Mắt đằm trong mắt mặc thoi đưa”.
Hay:
“Không có em, biển đẹp để làm gì?/ Biển sẽ chết vì cô đơn lặng lẽ/ Nhưng có em biển đẹp rồi cũng thế/ Trước nõn nà con sóng vỗ ngu ngơ”…
Huy Trụ không ngại ngần thể hiện những cảm xúc chân thật nhất của mình. Ông tự nhận mình là “hoa dại vật vờ tay em”, là kẻ “đi ngẩn vào ngơ” vì tình yêu.
“Một lần em, một lần anh/ Cái vu vơ nhất cũng thành câu thơ/ Nửa đời đi ngẩn vào ngơ/ Anh như hoa dại vật vờ tay em/ Nhớ nhau chẳng thể đi tìm/ Chỉ mơ mộng đến hão huyền về nhau/ Cây không sắc, nắng không màu/ Thôi thì thách tự lá trầu ngày xưa”.
Dù viết về đề tài nào, thơ Huy Trụ cũng mang đậm dấu ấn cá nhân. Ông tìm tòi, sáng tạo trong cách biểu đạt, sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi với đời sống, đặc biệt là trong thể thơ lục bát.
Thơ Huy Trụ, như chính định nghĩa của ông, là thứ “rượu của thế gian”, càng uống càng say, càng ngấm càng thấm. Nó không chỉ là những vần thơ đẹp đẽ mà còn là những bài học về cuộc sống, về tình người.
