Bài thơ “Bếp Lửa” của Bằng Việt là một tác phẩm giàu cảm xúc, gợi lại những kỷ niệm sâu sắc về tình bà cháu và tình yêu quê hương. Dưới đây là hướng dẫn soạn bài chi tiết, giúp các em học sinh lớp 9 hiểu rõ hơn về tác phẩm này.
Nội dung chính
Bài thơ “Bếp lửa” là những hồi tưởng, suy ngẫm của người cháu đã trưởng thành về người bà và tình bà cháu. Qua đó, tác giả thể hiện lòng kính yêu, trân trọng và biết ơn đối với bà, gia đình, quê hương, đất nước.
, tạo nên sự đều đặn, nhẹ nhàng, phù hợp với giọng điệu tâm tình, hồi tưởng. Vần chủ yếu là vần chân, giúp liên kết các dòng thơ và tạo nên sự liền mạch trong cảm xúc.
Câu 3: Chú ý những lời nói, việc làm của bà.
Những lời nói của bà thường giản dị, chứa đựng tình yêu thương, sự quan tâm và lo lắng cho cháu. Ví dụ: “Bố ở chiến khu, bố còn việc bố”, “Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ”, “Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”. Việc làm của bà thể hiện sự tần tảo, chịu thương chịu khó, luôn chăm sóc, vun vén cho gia đình: “Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen”.
Câu 4: Xác định các biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn này.
Trong bài thơ, tác giả sử dụng nhiều biện pháp tu từ như điệp ngữ (“nhóm”), đảo ngữ (“lận đận đời bà…”), ẩn dụ (“nhóm niềm yêu thương, nhóm niềm chung vui, nhóm dậy cả,…”). Các biện pháp này có tác dụng nhấn mạnh tình cảm bà cháu, sự tần tảo của bà và vai trò quan trọng của bà trong cuộc đời cháu.
Câu 5: Khổ thơ cuối thể hiện cảm xúc gì của nhân vật trữ tình?
Khổ thơ cuối thể hiện cảm xúc kính yêu, trân trọng và biết ơn sâu sắc của nhân vật trữ tình đối với bà. Dù đi đâu, về đâu, hình ảnh bà và bếp lửa luôn sống mãi trong tâm trí người cháu.
Câu hỏi cuối bài
Câu 1: Kết cấu của bài thơ Bếp lửa được tổ chức theo trình tự nào?
Kết cấu của bài thơ được tổ chức theo trình tự hồi tưởng từ quá khứ đến hiện tại.
Câu 2: Người cháu đã hồi tưởng các kỉ niệm về bà và tình bà cháu ở những thời điểm nào? Trong mỗi kỉ niệm đó, tình bà cháu được thể hiện như thế nào? Người bà có ý nghĩa gì với người cháu?
Người cháu hồi tưởng về những kỷ niệm:
- Năm lên 4 tuổi (nạn đói 1945): Tình bà cháu được thể hiện qua sự cưu mang, đùm bọc của bà dành cho cháu trong cơn đói khát.
- Tám năm ở cùng bà khi cha mẹ đi công tác: Bà dạy cháu làm, chăm cháu học, kể chuyện, dạy dỗ cháu nên người.
- Năm giặc đốt làng: Bà dặn cháu giữ kín để bố mẹ yên tâm, thể hiện sự mạnh mẽ, kiên cường và tình yêu thương gia đình sâu sắc.
Người bà có ý nghĩa vô cùng lớn lao đối với người cháu, là người mẹ thứ hai, là nguồn động viên, là điểm tựa tinh thần vững chắc trong cuộc đời.
Câu 3: Hình ảnh bếp lửa trong bài thơ có đặc điểm gì? Vì sao khi nhắc đến bếp lửa, người cháu lại nhớ đến bà và ngược lại? Hãy chỉ ra ý nghĩa của hình ảnh bếp lửa được khắc họa trong bài thơ.
Hình ảnh bếp lửa được nhắc đến nhiều lần trong bài thơ, là hình ảnh quen thuộc, gần gũi gắn liền với cuộc sống của bà và cháu. Khi nhắc đến bếp lửa, người cháu nhớ đến bà và ngược lại vì bếp lửa là biểu tượng cho tình yêu thương, sự ấm áp, sự chở che của bà dành cho cháu. Ý nghĩa của hình ảnh bếp lửa:
- Là biểu tượng của tình bà cháu thiêng liêng, ấm áp.
- Là biểu tượng của quê hương, gia đình, cội nguồn.
- Là biểu tượng của niềm tin, sự hy vọng.
Câu 4: Hãy xác định những dòng thơ trong bài có hình ảnh ẩn dụ và nêu tác dụng của các hình ảnh đó. Em thích hình ảnh nào nhất? Vì sao?
Một số dòng thơ có hình ảnh ẩn dụ:
- “Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm”: Ẩn dụ cho tình yêu thương, sự chăm sóc ân cần của bà.
- “Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi”: Ẩn dụ cho sự chia sẻ, đùm bọc trong cuộc sống khó khăn.
- “Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ”: Ẩn dụ cho những kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ.
Câu 5: Theo em, những điều gì tạo nên sức hấp dẫn của bài thơ Bếp lửa?
Sức hấp dẫn của bài thơ “Bếp lửa” đến từ:
- Ngôn ngữ thơ giản dị, giàu cảm xúc.
- Hình ảnh thơ gần gũi, quen thuộc, gợi nhiều liên tưởng.
- Cảm xúc chân thành, sâu sắc về tình bà cháu và tình yêu quê hương.
- Kết cấu bài thơ chặt chẽ, mạch lạc.
Câu 6: Từ bài thơ Bếp lửa, em hãy lí giải vì sao những gì thân thiết nhất của tuổi thơ mỗi người đều có sức tỏa sáng, nâng đỡ con người trong suốt hành trình dài rộng của cuộc đời.
Những gì thân thiết nhất của tuổi thơ có sức tỏa sáng và nâng đỡ con người vì đó là những ký ức đẹp đẽ, là nguồn động lực tinh thần, là nền tảng để chúng ta vững bước trên đường đời. Những tình cảm gia đình, tình bạn, tình yêu quê hương được vun đắp từ thuở ấu thơ sẽ luôn là nguồn sức mạnh giúp chúng ta vượt qua khó khăn, thử thách.
