Đức Phật Thích Ca Mâu Ni là một nhân vật lịch sử có thật, người sáng lập Phật giáo. Cuộc đời và giáo pháp của Ngài đã có ảnh hưởng sâu sắc đến hàng tỷ người trên khắp thế giới trong hơn 25 thế kỷ qua. Bài viết này sẽ đi sâu vào cuộc đời, giáo pháp, và những di sản mà Phật Thích Ca Mâu Ni để lại cho nhân loại.
Trước khi tìm hiểu về cuộc đời của Ngài, cần lưu ý rằng Đức Phật Thích Ca Mâu Ni sinh vào năm 624 trước Công Nguyên và nhập Niết Bàn ở tuổi 80 vào năm 544 trước Công Nguyên. Phật lịch bắt đầu từ năm Đức Phật viên tịch.
Việc tưởng nhớ và tôn vinh Đức Phật Thích Ca Mâu Ni không chỉ là một nghi lễ tôn giáo mà còn là cơ hội để mỗi người chiêm nghiệm về những giá trị nhân văn sâu sắc mà Ngài đã truyền dạy.
Truyền thống Phật giáo có hai cách tiếp cận khi trình bày về tiểu sử của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Một là góc nhìn huyền thoại, được ghi chép chi tiết trong các kinh điển như “Phật Tổ Thống Ký”, miêu tả Ngài như một vị Bồ Tát từ cõi trời giáng sinh. Hai là góc nhìn lịch sử, dựa trên các kinh sử để lại, xem Ngài là một người bình thường, có cha mẹ, gia đình và những trăn trở về cuộc sống, từ đó tìm kiếm con đường giải thoát khỏi luân hồi.
Dù tiếp cận theo cách nào, cuộc đời Đức Phật Thích Ca Mâu Ni vẫn là nguồn cảm hứng vô tận cho những ai mong muốn tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống và con đường đi đến giác ngộ.
Huyền Thoại và Lịch Sử: Hai Khía Cạnh Cuộc Đời Đức Phật
Để hình thành một tôn giáo, thường cần có một vị giáo chủ với những huyền thoại thu hút sự tin tưởng, giáo lý, tín đồ và nghi lễ riêng. Đạo Phật, ban đầu là một học thuyết và con đường tu tập khai mở trí tuệ do Đức Phật Thích Ca sáng lập, dần hội tụ đủ các yếu tố của một tôn giáo sau khi Ngài viên tịch.
Theo huyền thoại, Đức Phật Thích Ca Mâu Ni là Bồ Tát Hộ Minh từ cung trời Đâu Suất, người đã tu tập vô lượng kiếp và chọn nhập thai vào Hoàng hậu Mahã Maya, vợ của vua Tịnh Phạn, để tiếp tục tu hành và thành Phật.
Câu chuyện kể rằng, Hoàng hậu Maya nằm mộng thấy một con voi trắng sáu ngà từ trên trời bay xuống nhập vào hông phải của bà. Sau đó, bà cảm thấy tinh thần sảng khoái và biết mình đã mang thai.
Khi đến gần ngày sinh, trên đường về quê cha mẹ, Hoàng hậu Maya dừng chân tại vườn Lâm Tỳ Ni. Tại đây, bà sinh hạ Thái tử Sĩ Đạt Ta dưới gốc cây Vô Ưu (hay Linh Thoại). Truyền thuyết kể rằng, Thái tử vừa sinh ra đã bước đi bảy bước, mỗi bước nở ra một hoa sen, và tuyên bố “Thiên thượng thiên hạ duy ngã độc tôn”.
Sau khi Thái tử ra đời được năm ngày, vua Tịnh Phạn đặt tên cho con là Sĩ Đạt Ta (Siddhattha), thuộc dòng dõi Thích Ca (Sakiya). Các đạo sĩ Bà La Môn được mời đến xem tướng và tiên đoán rằng Thái tử sau này sẽ trở thành một vị hoàng đế vĩ đại hoặc một vị Phật giác ngộ.
Lễ Hạ Điền và Bước Đầu Trên Con Đường Tâm Linh
Một sự kiện quan trọng trong thời thơ ấu của Thái tử Sĩ Đạt Ta là lễ Hạ Điền, nghi lễ cầu thần linh ban mưa thuận gió hòa. Trong khi mọi người tham gia lễ hội, Thái tử lại ngồi dưới bóng cây trâm, nhập định và đắc Sơ Thiền. Sự kiện này cho thấy mầm mống tâm linh đã sớm nảy sinh trong Ngài.
Vua Tịnh Phạn lo sợ trước những lời tiên tri về việc Thái tử xuất gia, nên đã tạo ra một cuộc sống vương giả, xa hoa, bao bọc Thái tử khỏi những khổ đau của thế gian. Đến năm 16 tuổi, Thái tử kết hôn với công chúa Da-Du-Đà-La (Yasodharã) và có một con trai tên là La-Hầu-La (Rãhula).
Xuất Gia Tìm Đạo Giải Thoát
Mặc dù sống trong nhung lụa, Thái tử Sĩ Đạt Ta vẫn cảm thấy trăn trở về những khổ đau của con người. Trong bốn lần du ngoạn ngoài thành, Ngài chứng kiến cảnh già, bệnh, chết và một vị đạo sĩ Bà La Môn thanh tịnh. Những hình ảnh này đã thúc đẩy Ngài quyết tâm tìm kiếm con đường giải thoát khỏi luân hồi sinh tử.
Quyết tâm từ bỏ cuộc sống vương giả, Thái tử Sĩ Đạt Ta rời bỏ cung điện, vợ con, và ngôi báu để trở thành một đạo sĩ khổ hạnh. Ngài tìm đến các đạo sĩ Alãrã Kãlama và Uddaka Rãmaputta để học đạo, nhưng vẫn không tìm thấy câu trả lời cuối cùng.
Trong sáu năm, Ngài cùng năm anh em Kiều Trần Như tu khổ hạnh, ép xác đến cùng cực. Tuy nhiên, Ngài nhận ra rằng con đường này không dẫn đến giác ngộ.
Con Đường Trung Đạo và Thành Đạo
Sau sáu năm tu khổ hạnh không thành công, Thái tử Sĩ Đạt Ta quyết định từ bỏ con đường cực đoan này và chọn con đường trung đạo, không quá xa hoa cũng không quá khổ hạnh. Ngài nhận ra rằng thân thể cần được nuôi dưỡng để có đủ sức mạnh tinh thần.
Ngài nhớ lại kinh nghiệm nhập định Sơ Thiền trong lễ Hạ Điền năm xưa và quyết tâm thực hành thiền định để tìm ra chân lý. Dưới gốc cây Bồ Đề tại Bồ Đề Đạo Tràng, Ngài thiền định suốt 49 ngày đêm và chứng đắc Tam Minh (Túc Mạng Minh, Thiên Nhãn Minh và Lậu Tận Minh), phá tan vô minh và thành Phật.
Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đã tìm ra con đường giải thoát khỏi khổ đau và luân hồi, và Ngài đã dành 45 năm cuộc đời còn lại để truyền bá giáo pháp của mình cho nhân loại.
Giáo Pháp và Di Sản Của Đức Phật
Giáo pháp của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni tập trung vào Tứ Diệu Đế (Khổ, Tập, Diệt, Đạo) và Bát Chánh Đạo (Chánh Kiến, Chánh Tư Duy, Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp, Chánh Mạng, Chánh Tinh Tấn, Chánh Niệm, Chánh Định). Ngài dạy rằng, khổ đau là một phần của cuộc sống, nhưng có thể vượt qua bằng cách diệt trừ tham ái, sân hận và si mê, và thực hành theo Bát Chánh Đạo.
Giáo pháp của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đã lan rộng khắp thế giới và trở thành một trong những tôn giáo lớn nhất, với hơn 800 triệu tín đồ. Những lời dạy của Ngài về từ bi, trí tuệ, và giải thoát vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.
Đức Phật Thích Ca Mâu Ni là một nhân vật lịch sử vĩ đại, người đã để lại cho nhân loại một kho tàng giáo lý vô giá. Cuộc đời và giáo pháp của Ngài là nguồn cảm hứng vô tận cho những ai mong muốn tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống và con đường đi đến giác ngộ.
