Vận tốc, Quãng đường, Thời gian: Khái niệm cơ bản
Trong toán học lớp 5, ba đại lượng vận tốc, quãng đường và thời gian có mối quan hệ mật thiết với nhau, tạo thành nền tảng quan trọng để giải quyết các bài toán liên quan đến chuyển động. Việc nắm vững công thức và cách áp dụng sẽ giúp các em học sinh giải quyết bài tập một cách dễ dàng.
Công thức cơ bản:
- Vận tốc (v) = Quãng đường (s) / Thời gian (t)
- Quãng đường (s) = Vận tốc (v) x Thời gian (t)
- Thời gian (t) = Quãng đường (s) / Vận tốc (v)
Bài tập vận dụng về quãng đường, thời gian, vận tốc
Bài 1: Một chiếc tàu biển đi với vận tốc 33,7 km/h. Tính quãng đường tàu đi được trong 4 giờ.
Giải:
Áp dụng công thức tính quãng đường: s = v x t
Quãng đường tàu đi được là: 33,7 km/h * 4 giờ = 134,8 km
Đáp số: 134,8 km
Bài 2: Một chú chim cắt bay với vận tốc 108 m/s. Hỏi trong 15 giây, chim cắt bay được quãng đường bao nhiêu mét? Có hơn 1km không?
Giải:
Áp dụng công thức tính quãng đường: s = v x t
Quãng đường chim cắt bay được là: 108 m/s * 15 giây = 1620 m
Đổi 1620 m = 1,62 km
Vì 1,62 km > 1 km, nên trong 15 giây, chim cắt bay được hơn 1 km.
Đáp số: 1620 m, có bay được hơn 1 km.
Bài 3: Dịp nghỉ lễ, chú Luân lái xe máy về quê lúc 7 giờ sáng và đến nơi lúc 10 giờ sáng. Vận tốc trung bình của xe là 55 km/h. Tính quãng đường từ nhà chú Luân đến quê.
Giải:
Thời gian chú Luân đi là: 10 giờ – 7 giờ = 3 giờ
Áp dụng công thức tính quãng đường: s = v x t
Quãng đường từ nhà chú Luân đến quê là: 55 km/h * 3 giờ = 165 km
Đáp số: 165 km
Bài 4: Sau trận lũ, thầy Nam đi bộ trở lại điểm trường cách nơi xuất phát 9 km với vận tốc 1,5 km/h. Tính thời gian thầy Nam đi đến trường.
Giải:
Áp dụng công thức tính thời gian: t = s / v
Thời gian thầy Nam đi là: 9 km / 1,5 km/h = 6 giờ
Đáp số: 6 giờ
Bài 5: Một vận động viên trượt tuyết quãng đường 600m với vận tốc 24m/s. Tính thời gian vận động viên hoàn thành quãng đường.
Giải:
Áp dụng công thức tính thời gian: t = s / v
Thời gian vận động viên đi là: 600 m / 24 m/s = 25 giây
Đáp số: 25 giây
Bài 6: Một chiếc thuyền đi xuôi dòng 75 km với vận tốc 30 km/h, sau đó ngược dòng trở lại với vận tốc 25 km/h. Tính thời gian về dài hơn thời gian đi bao lâu.
Giải:
Thời gian đi xuôi dòng là: 75 km / 30 km/h = 2,5 giờ
Thời gian đi ngược dòng là: 75 km / 25 km/h = 3 giờ
Thời gian về dài hơn thời gian đi là: 3 giờ – 2,5 giờ = 0,5 giờ
Đáp số: 0,5 giờ
Luyện tập tổng hợp về vận tốc, quãng đường, thời gian
Bài 7: Hoàn thành bảng sau:
| s (km) | 28 | ? | 4500 | ? |
|---|---|---|---|---|
| v (km/h) | 14 | 90,2 | 1000 | 8,44 |
| t (giờ) | ? | 5 | ? | 5 |
Giải:
| s (km) | 28 | 451 | 4500 | 42.2 |
|---|---|---|---|---|
| v (km/h) | 14 | 90,2 | 1000 | 8,44 |
| t (giờ) | 2 | 5 | 4.5 | 5 |
Bài 8: Một con tàu vũ trụ bay đến Mặt Trăng với vận tốc 30 000 km/h trong 14 giờ. Tính quãng đường tàu bay được.
Giải:
Áp dụng công thức tính quãng đường: s = v x t
Quãng đường tàu bay được là: 30 000 km/h * 14 giờ = 420 000 km
Đáp số: 420 000 km
Bài 9: Một xe tải đi giao hàng từ kho A qua các điểm B, C, D rồi quay lại A. Vận tốc xe là 45 km/h, thời gian dừng ở mỗi điểm giao hàng là 15 phút. Tính tổng thời gian xe đi và giao hàng. (AB=20km, BC=10km, CD=10km, DA=20km)
Giải:
Tổng quãng đường xe đi là: 20 km + 10 km + 10 km + 20 km = 60 km
Thời gian xe chạy là: 60 km / 45 km/h = 4/3 giờ = 1 giờ 20 phút
Tổng thời gian xe dừng giao hàng là: 15 phút * 3 = 45 phút
Tổng thời gian xe đi và giao hàng là: 1 giờ 20 phút + 45 phút = 2 giờ 5 phút
Đáp số: 2 giờ 5 phút
Bài 10: Một tàu hỏa rời ga A lúc 6 giờ 10 phút và đến ga B lúc 10 giờ 40 phút. Vận tốc tàu là 80 km/h. Tính khoảng cách giữa hai ga.
Giải:
Thời gian tàu đi là: 10 giờ 40 phút – 6 giờ 10 phút = 4 giờ 30 phút = 4,5 giờ
Áp dụng công thức tính quãng đường: s = v x t
Khoảng cách giữa hai ga là: 80 km/h * 4,5 giờ = 360 km
Đáp số: 360 km
Mẹo giải toán nhanh về vận tốc, quãng đường, thời gian
- Đọc kỹ đề bài: Xác định rõ đại lượng đã biết và đại lượng cần tìm.
- Đổi đơn vị: Chắc chắn rằng các đại lượng có cùng đơn vị đo trước khi thực hiện tính toán. Ví dụ, nếu vận tốc là km/h, thời gian nên được đổi sang giờ.
- Sử dụng sơ đồ: Vẽ sơ đồ có thể giúp hình dung bài toán và tìm ra cách giải.
- Kiểm tra lại kết quả: Sau khi giải xong, kiểm tra lại xem kết quả có hợp lý không.
Nắm vững kiến thức về vận tốc, quãng đường, thời gian sẽ giúp các em học sinh lớp 5 tự tin giải quyết các bài toán liên quan, đồng thời xây dựng nền tảng vững chắc cho các kiến thức toán học sau này.
