“Chị em Thúy Kiều” là một trong những đoạn trích đặc sắc nhất trong “Truyện Kiều” của Nguyễn Du, nơi vẻ đẹp và tài năng của hai chị em Thúy Kiều được khắc họa một cách tinh tế. Đoạn trích không chỉ giới thiệu về gia cảnh mà còn hé lộ những dự cảm về số phận khác nhau của mỗi người.
Đoạn trích mở đầu bằng bốn câu thơ khái quát về hai chị em:
“Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân.
Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười.”
Trong đó, Nguyễn Du sử dụng bút pháp ước lệ để gợi tả vẻ đẹp thanh cao, trong trắng của hai chị em. “Mai cốt cách, tuyết tinh thần” không chỉ là vẻ đẹp ngoại hình mà còn là phẩm chất, tâm hồn thanh khiết. Câu kết “Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười” khẳng định vẻ đẹp hoàn mỹ của cả hai, mỗi người một nét riêng.
Tiếp theo, bốn câu thơ dành để miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân:
“Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.”
Ở đây, vẻ đẹp của Thúy Vân được ví với những hình ảnh tươi đẹp của thiên nhiên như trăng, hoa, mây, tuyết, ngọc. Khuôn mặt nàng đầy đặn như trăng rằm, đôi lông mày thanh tú như ngài, nụ cười tươi thắm như hoa, giọng nói trong trẻo như ngọc. Mái tóc nàng óng ả hơn mây, làn da trắng mịn hơn tuyết. Vẻ đẹp của Thúy Vân là vẻ đẹp phúc hậu, đoan trang, hài hòa, được thiên nhiên chấp nhận, “mây thua”, “tuyết nhường”, báo hiệu một cuộc đời êm đềm, hạnh phúc.
Vẻ đẹp đoan trang, phúc hậu của Thúy Vân được ví với trăng, hoa, ngọc, mây, tuyết.
Đến phần miêu tả Thúy Kiều, Nguyễn Du dành nhiều tâm huyết hơn, với mười hai câu thơ:
“Kiều càng sắc sảo, mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn.
Làn thu thủy, nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đòi một, tài đành họa hai.
Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.
Cung thương lầu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên bạc mệnh lại càng não nhân.”
Vẻ đẹp của Thúy Kiều không chỉ là vẻ đẹp ngoại hình mà còn là vẻ đẹp của trí tuệ, tài năng. Nàng “sắc sảo, mặn mà”, “so bề tài sắc lại là phần hơn”. Đôi mắt nàng trong như làn nước mùa thu, đôi lông mày thanh tú như dáng núi mùa xuân. Vẻ đẹp ấy khiến “hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh”, báo hiệu một cuộc đời nhiều gian truân, sóng gió.
Đôi mắt trong sáng, sâu thẳm của Thúy Kiều được ví như làn thu thủy, thể hiện vẻ đẹp trí tuệ và tâm hồn.
Không chỉ đẹp về nhan sắc, Thúy Kiều còn là một người tài hoa. Nàng “thông minh vốn sẵn tính trời”, tinh thông cầm, kỳ, thi, họa. Đặc biệt, tài đàn của nàng đạt đến mức “ăn đứt hồ cầm một trương”. Nàng còn tự sáng tác khúc “Bạc mệnh”, thể hiện một tâm hồn đa sầu, đa cảm, đồng thời dự báo về một cuộc đời đầy đau khổ.
Thúy Kiều không chỉ xinh đẹp mà còn tài hoa, đặc biệt là tài đàn, thể hiện tâm hồn đa sầu, đa cảm.
Bốn câu thơ cuối đoạn trích miêu tả cuộc sống của hai chị em:
“Phong lưu rất mực hồng quần,
Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê.
Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.”
Hai chị em sống trong một gia đình phong lưu, nề nếp, “êm đềm trướng rủ màn che”. Họ đã đến tuổi cập kê nhưng vẫn giữ mình trong khuôn phép, không để ý đến những “ong bướm” bên ngoài.
Nhìn chung, đoạn trích “Chị em Thúy Kiều” là một bức tranh tuyệt đẹp về hai người con gái tài sắc vẹn toàn. Qua ngòi bút tài hoa của Nguyễn Du, vẻ đẹp của Thúy Vân và Thúy Kiều hiện lên một cách sống động, gợi cảm. Đồng thời, đoạn trích cũng hé lộ những dự cảm về số phận khác nhau của mỗi người, một người êm đềm, hạnh phúc, một người truân chuyên, đau khổ. Đoạn trích thể hiện tấm lòng trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp của con người, đặc biệt là người phụ nữ, của Nguyễn Du.
