I. Kiến thức cơ bản về tác phẩm “Những ngôi sao xa xôi”
1. Tác giả Lê Minh Khuê:
Lê Minh Khuê, sinh năm 1940 tại Thanh Hóa, là một nhà văn trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ. Bà nổi tiếng với những truyện ngắn viết về cuộc sống chiến đấu của thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Sau 1975, tác phẩm của bà phản ánh sự đổi mới của xã hội và con người Việt Nam.
2. Tác phẩm “Những ngôi sao xa xôi”:
“Những ngôi sao xa xôi” được viết năm 1971, thời kỳ kháng chiến chống Mỹ diễn ra ác liệt. Truyện khắc họa cuộc sống và tâm hồn của ba cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn.
II. Các dạng đề bài thường gặp về “Những ngôi sao xa xôi”
Đề 1: Giải thích nhan đề “Những ngôi sao xa xôi”
Nhan đề “Những ngôi sao xa xôi” mang nhiều ý nghĩa sâu sắc:
-
Hình ảnh thực: Ban đầu, nhan đề có vẻ không liên quan trực tiếp đến nội dung truyện. Tuy nhiên, hình ảnh những ngôi sao xuất hiện trong cảm xúc của Phương Định, gợi lên vẻ đẹp của bầu trời thành phố và ước mơ về một cuộc sống thanh bình. Ánh đèn điện lung linh được ví như những vì sao trong truyện cổ tích.
-
Biểu tượng:
- Tâm hồn trong sáng: Những ngôi sao tượng trưng cho tâm hồn hồn nhiên, mơ mộng và lãng mạn của những cô gái thanh niên xung phong. Họ vẫn giữ được vẻ đẹp tâm hồn giữa khói lửa chiến tranh.
- Khát vọng hòa bình: Những ngôi sao còn biểu hiện cho khát vọng về một cuộc sống thanh bình, êm ả, xa rời bom đạn và khốc liệt của chiến tranh.
- Vẻ đẹp khuất lấp: Ánh sáng của những ngôi sao thường nhỏ bé, khó nhận ra. Tương tự, vẻ đẹp của những cô gái thanh niên xung phong cũng cần được khám phá, trân trọng.
Alt: Phương Định ngước nhìn bầu trời đêm đầy sao, thể hiện ước mơ về tương lai tươi sáng và khát vọng hòa bình trong truyện Những ngôi sao xa xôi.
Đề 2: Tóm tắt nội dung cốt truyện và nêu ý nghĩa của truyện
a. Tóm tắt:
Truyện kể về cuộc sống của ba nữ thanh niên xung phong: Phương Định, Nho và Thao, thuộc một tổ trinh sát mặt đường trên tuyến đường Trường Sơn. Nhiệm vụ của họ là quan sát, đo đạc, đánh dấu và phá bom. Công việc nguy hiểm nhưng họ vẫn lạc quan, yêu đời, gắn bó và yêu thương nhau. Hang đá trở thành “ngôi nhà” lưu giữ kỷ niệm đẹp của ba cô gái trong những năm tháng kháng chiến.
b. Ý nghĩa:
- Ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn: Truyện làm nổi bật tâm hồn trong sáng, mơ mộng, dũng cảm và lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong.
- Hình ảnh tiêu biểu: Họ là hình ảnh đẹp, tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
Đề 3: Truyện được trần thuật từ nhân vật nào? Tác dụng của việc chọn vai kể
Truyện được trần thuật từ ngôi thứ nhất, người kể chuyện là nhân vật chính – Phương Định.
-
Ưu điểm:
- Tính chân thực: Cách kể này tạo sự chân thực, cụ thể và sinh động cho câu chuyện. Người đọc cảm thấy tin vào những gì được kể.
- Miêu tả nội tâm: Giúp tác giả miêu tả, biểu hiện thế giới tâm hồn, cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật một cách sâu sắc.
- Gần gũi: Tạo sự gần gũi, đồng cảm giữa người đọc và nhân vật.
-
Hiệu quả:
- Thế giới nội tâm: Khắc họa rõ nét thế giới nội tâm của các cô gái thanh niên xung phong, đặc biệt là Phương Định, với vẻ đẹp tâm hồn và những kỷ niệm đẹp.
Alt: Phương Định nhớ lại những ký ức đẹp thời học sinh tại Hà Nội, thể hiện sự trong sáng và yêu đời của cô trong truyện Những ngôi sao xa xôi.
Đề 4: Phân tích nét chung và riêng của ba nhân vật
a. Nét chung:
- Thế hệ trẻ: Đều là những cô gái thanh niên xung phong trẻ tuổi, có lý tưởng, tự nguyện tham gia chiến đấu.
- Phẩm chất chiến sĩ: Tinh thần trách nhiệm cao, dũng cảm, không sợ hy sinh, tình đồng đội gắn bó.
- Nội tâm phong phú: Dễ cảm xúc, mơ mộng, thích làm đẹp cho cuộc sống.
b. Nét riêng:
- Nho: Trẻ trung, xinh xắn, hồn nhiên, dũng cảm.
- Phương Định: Nhạy cảm, mơ mộng, thích hát, kín đáo, tự trọng.
- Thao: Từng trải, cương quyết, táo bạo, nhưng cũng có những nỗi sợ và khát khao riêng.
Đề 5: Viết đoạn văn cảm nhận về nhân vật Phương Định
Phương Định là hình ảnh tiêu biểu của những cô gái Hà Nội tham gia chiến đấu. Cô trẻ trung, có thời học sinh hồn nhiên. Giữa chiến trường ác liệt, cô vẫn giữ được sự trong sáng, nhạy cảm, mơ mộng và thích hát. Cô kín đáo, tự trọng, yêu mến đồng đội và cảm phục những chiến sĩ trên tuyến đường Trường Sơn. Phương Định có trách nhiệm với công việc, dũng cảm, bình tĩnh và tự tin. Nhân vật Phương Định đã để lại trong lòng người đọc sự đồng cảm, yêu mến và kính phục về phẩm chất tốt đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam.
Đề 6: Viết đoạn văn quy nạp về vẻ đẹp tâm hồn của Phương Định
“Những ngôi sao xa xôi” khắc họa vẻ đẹp tâm hồn của thanh niên Hà Nội qua hình ảnh Phương Định, dũng cảm, gan dạ mà cũng thật trong trẻo, mộng mơ. (Các luận điểm bổ trợ) Niềm tin ấy cứ lấp lánh mãi như ánh sáng của những ngôi sao xa xôi, không gì có thể dập tắt. Trong cảm xúc bâng khuâng, xao động, hình ảnh ngôi nhà, người mẹ, những gì thân thuộc đến những ngôi sao lung linh hiện lên trong ký ức mộng mơ, rất thiếu nữ, rất dung dị của người Hà Nội.
Đề 7: Phân tích đoạn văn “Không hiểu vì sao mình gắt nữa…. Đang bắn”
Đoạn văn thể hiện hiện thực chiến tranh khốc liệt qua nhịp điệu dồn dập, góp phần tô đậm hiện thực. Những câu văn ngắn diễn tả sự cách biệt của con người trên cao điểm. Từ “và” liên kết câu tựa như những ý nghĩ, tình cảm gắn kết Phương Định với đồng đội. Đồng thời, ý nghĩ về đồng đội giúp Phương Định bớt sợ, bớt cô đơn. Tiếng súng cao xạ giúp cô vững tâm hơn. Đoạn văn vừa gợi sự khốc liệt của chiến tranh, vừa diễn tả tâm trạng lo lắng của Phương Định, đồng thời thể hiện tình đồng đội ấm áp.
Đề 8: Cảm nghĩ về nhân vật Phương Định
(Mở bài, thân bài, kết luận được cấu trúc rõ ràng trong bài viết gốc, cần được giữ nguyên)
Đề 9: Phân tích “Những ngôi sao xa xôi” là vẻ đẹp tâm hồn của tuổi trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ
(Mở bài, thân bài, kết luận được cấu trúc rõ ràng trong bài viết gốc, cần được giữ nguyên)
Alt: Ba cô gái thanh niên xung phong, tượng trưng cho vẻ đẹp tâm hồn và tinh thần dũng cảm của tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, thể hiện qua tác phẩm Những ngôi sao xa xôi.
