Bài thơ “Lá Đỏ” ra đời trong hoàn cảnh tháng 12/1974, thời điểm cuộc kháng chiến chống Mỹ bước vào giai đoạn quyết liệt. Tác giả viết bài thơ này giữa rừng Trường Sơn, nơi chứng kiến bao gian khổ và hy sinh của quân và dân ta.
Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, phóng khoáng, phù hợp với cảm xúc dạt dào và sự hùng vĩ của không gian Trường Sơn.
Trong câu thơ “em (đứng bên đường)- quê hương”, biện pháp tu từ so sánh được sử dụng một cách tinh tế, gợi lên sự gắn bó máu thịt giữa con người và Tổ quốc.
Thiên nhiên Trường Sơn hiện lên qua các hình ảnh “đỉnh Trường Sơn lộng gió, rừng lạ ào ào lá đỏ”.
Những hình ảnh này vẽ nên một bức tranh thiên nhiên khoáng đạt, ấn tượng với vẻ đẹp lạ lùng của rừng lá đỏ, những trận mưa lá đổ ào ào trong gió. Khung cảnh ấy vừa hùng vĩ, vừa mang chút gì đó man mác, gợi nhớ về những hy sinh thầm lặng.
Không khí hành quân hào hùng, thần tốc được thể hiện qua hình ảnh “đoàn quân đi vội vã; bụi Trường Sơn nhòa trong trời lửa”.
Hình ảnh này gợi liên tưởng đến khí thế “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, thể hiện quyết tâm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước của quân và dân ta. Nó cũng gợi nhớ đến những vần thơ hào hùng trong “Việt Bắc”: “quân đi điệp điệp trùng trùng”.
Hình ảnh “em gái tiền phương” nhỏ bé giữa rừng Trường Sơn bạt ngàn, lộng gió nhưng lại mang đến cảm giác thân thương, gần gũi: “vai áo bạc, quàng súng trường – như quê hương”; với dáng đứng vững vàng bên đường khi làm nhiệm vụ.
Hình ảnh ấy là một biểu tượng về cuộc chiến tranh nhân dân – “em gái tiền phương”, nữ chiến sĩ giao liên hay cô gái thanh niên xung phong. Sự có mặt của cô gái trên đỉnh Trường Sơn nơi tuyến đầu Tổ quốc đã nhắc với mai sau về cuộc chiến đấu toàn dân tham gia, trong đó có sự đóng góp những người con gái trẻ trung xinh đẹp mảnh mai nhưng vô cùng dũng cảm, gan dạ.
Bài thơ từng được cho là có những dự cảm, dự báo về thắng lợi tất yếu của dân tộc. điều đó được thể hiện qua câu thơ “chào em, em gái tiền phương. Hẹn gặp nhé, giữa Sài gòn”.
Không khí sử thi bao trùm toàn bài thơ, thể hiện qua khung cảnh cuộc hành quân hào hùng, thần tốc. Trên nền của bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, và những đoàn quân hành quân vội vã kéo dài không dứt là hình ảnh của em gái tiền phương gan dạ, dũng cảm.
Cảm hứng lãng mạn cũng được thể hiện rõ nét qua vẻ đẹp của thiên nhiên rừng Trường Sơn, vẻ đẹp của người con gái trẻ trung, tươi tắn và niềm tin tất thắng vào cuộc kháng chiến.
“Lá Đỏ” không chỉ là một bài thơ tả cảnh, mà còn là một bản hùng ca về tinh thần yêu nước, về sức mạnh của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Bài thơ đã khắc họa thành công hình ảnh Trường Sơn hùng vĩ, hình ảnh người chiến sĩ kiên cường và niềm tin tất thắng vào tương lai. Đọc “Lá Đỏ”, chúng ta thêm trân trọng quá khứ, thêm yêu Tổ quốc và tự hào về dân tộc mình.
