Các quá trình ngoại lực là một phần quan trọng trong việc hình thành và biến đổi địa hình bề mặt Trái Đất. Chúng hoạt động trên bề mặt hoặc gần bề mặt Trái Đất, sử dụng năng lượng từ Mặt Trời, khí quyển, thủy quyển và sinh quyển. Vậy, Các Quá Trình Ngoại Lực Bao Gồm những yếu tố nào?
Quá trình ngoại lực tác động lên bề mặt Trái Đất thông qua các hoạt động chính. Đáp án chính xác cho câu hỏi “Các quá trình ngoại lực bao gồm” là:
D. phong hoá, bóc mòn, vận chuyển và bồi tụ.
Vậy cụ thể từng quá trình diễn ra như thế nào?
1. Phong Hóa
Phong hóa là quá trình phá hủy hoặc làm biến đổi các loại đá và khoáng vật tại chỗ, dưới tác động của các yếu tố tự nhiên như nhiệt độ, độ ẩm, khí hậu, và sinh vật. Quá trình này chia thành ba loại chính:
-
Phong hóa lý học: Phá vỡ đá thành các mảnh vụn nhỏ hơn mà không thay đổi thành phần hóa học. Ví dụ, sự đóng băng và tan băng của nước trong các khe nứt đá, hoặc sự thay đổi nhiệt độ đột ngột làm đá nứt vỡ.
-
Phong hóa hóa học: Làm thay đổi thành phần hóa học của đá và khoáng vật. Ví dụ, sự hòa tan của đá vôi bởi nước mưa có chứa axit cacbonic.
-
Phong hóa sinh học: Tác động của sinh vật lên đá, như sự phát triển của rễ cây làm nứt vỡ đá, hoặc hoạt động của vi sinh vật phân hủy đá.
2. Bóc Mòn (Xói Mòn)
Bóc mòn là quá trình di chuyển các vật liệu đã bị phong hóa khỏi vị trí ban đầu của chúng bởi các tác nhân như nước, gió, băng, hoặc trọng lực. Bóc mòn làm thay đổi địa hình một cách đáng kể, tạo ra các dạng địa hình mới như thung lũng, hẻm vực, và đồi núi trọc.
Các hình thức bóc mòn phổ biến:
- Bóc mòn do nước chảy: Tạo ra các rãnh xói, khe rãnh, và thung lũng.
- Bóc mòn do gió: Thổi bay các hạt bụi và cát, tạo ra các cồn cát và địa hình hoang mạc.
- Bóc mòn do băng hà: Mài mòn và di chuyển các vật liệu đá, tạo ra các thung lũng băng và các dạng địa hình băng tích.
- Bóc mòn do trọng lực: Gây ra các hiện tượng như sạt lở đất và trượt lở.
3. Vận Chuyển
Vận chuyển là quá trình di chuyển các vật liệu bị bóc mòn từ nơi này đến nơi khác. Các tác nhân vận chuyển chính bao gồm nước, gió, băng, và trọng lực.
- Nước: Vận chuyển các vật liệu hòa tan, lơ lửng, hoặc lăn trên đáy sông, suối.
- Gió: Vận chuyển các hạt bụi và cát trong không khí.
- Băng hà: Vận chuyển các tảng đá lớn và các vật liệu vụn.
- Trọng lực: Vận chuyển các vật liệu xuống dốc, gây ra các hiện tượng sạt lở và trượt lở.
4. Bồi Tụ
Bồi tụ là quá trình tích tụ các vật liệu được vận chuyển đến một khu vực nào đó. Quá trình này tạo ra các dạng địa hình bồi tụ như đồng bằng châu thổ, bãi bồi ven sông, và các cồn cát.
- Bồi tụ do nước: Tạo ra các đồng bằng châu thổ màu mỡ, các bãi bồi ven sông, và các hồ nước ngọt.
- Bồi tụ do gió: Tạo ra các cồn cát và các lớp đất hoàng thổ.
- Bồi tụ do băng hà: Tạo ra các đồi băng tích và các hồ băng.
- Bồi tụ do trọng lực: Tạo ra các nón phóng vật và các sườn tích tụ.
Tóm lại, các quá trình ngoại lực bao gồm phong hóa, bóc mòn, vận chuyển và bồi tụ, là những yếu tố quan trọng trong việc tạo nên sự đa dạng và thay đổi liên tục của bề mặt Trái Đất. Hiểu rõ về các quá trình này giúp chúng ta nhận thức sâu sắc hơn về môi trường sống và có những hành động bảo vệ phù hợp.
