Phong trào dân chủ 1936-1939 là một giai đoạn lịch sử quan trọng trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc của Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, phong trào này đã tạo nên một làn sóng đấu tranh mạnh mẽ, góp phần vào sự trưởng thành của lực lượng cách mạng và chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945.
Bối cảnh và chủ trương của Đảng
Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương tháng 7 năm 1936, do đồng chí Lê Hồng Phong chủ trì, đã xác định rõ nhiệm vụ trước mắt của cách mạng Việt Nam là đấu tranh chống chế độ phản động thuộc địa, chống phát xít, đòi tự do, dân sinh, dân chủ.
Đảng chủ trương kết hợp các hình thức đấu tranh công khai và bí mật, hợp pháp và bất hợp pháp. Tháng 3 năm 1938, Mặt trận Thống nhất Nhân dân Phản đế Đông Dương được đổi tên thành Mặt trận Thống nhất Dân chủ Đông Dương, hay còn gọi là Mặt trận Dân chủ Đông Dương, tập hợp rộng rãi các lực lượng yêu nước.
Các phong trào đấu tranh tiêu biểu
Phong trào dân chủ 1936-1939 diễn ra sôi nổi trên nhiều lĩnh vực, thu hút đông đảo quần chúng nhân dân tham gia.
-
Đấu tranh đòi quyền tự do, dân sinh, dân chủ:
Phong trào Đông Dương Đại hội (1936), phong trào đón phái viên Chính phủ Pháp và Toàn quyền mới (1937), các cuộc bãi công của công nhân (Hòn Gai, Trường Thi – Vinh)… là những hoạt động tiêu biểu, thể hiện tinh thần đấu tranh mạnh mẽ của quần chúng.
-
Đấu tranh nghị trường:
Đảng vận động người của Mặt trận Dân chủ Đông Dương ra ứng cử vào Viện Dân biểu Trung Kỳ (1937), Viện Dân biểu Bắc Kỳ (1939), nhằm mở rộng lực lượng, vạch trần chính sách phản động của thực dân, bênh vực quyền lợi của nhân dân.
-
Đấu tranh trên lĩnh vực báo chí:
Đảng xuất bản nhiều tờ báo công khai như Tiền Phong, Dân Chúng, Tin Tức, cùng nhiều sách chính trị, lý luận, tác phẩm văn học hiện thực phê phán, thơ cách mạng, góp phần tuyên truyền, giác ngộ quần chúng.
Ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm
Phong trào dân chủ 1936-1939 có ý nghĩa lịch sử to lớn:
- Là phong trào quần chúng rộng lớn, có tổ chức, dưới sự lãnh đạo của Đảng.
- Buộc Pháp phải nhượng bộ một số yêu sách về dân sinh, dân chủ.
- Quần chúng được giác ngộ về chính trị, trở thành lực lượng chính trị hùng hậu.
- Cán bộ được tập hợp, trưởng thành và tích lũy kinh nghiệm.
- Là một cuộc tổng diễn tập, chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa tháng Tám sau này.
Phong trào để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu:
- Về xây dựng Mặt trận Dân tộc Thống nhất.
- Tổ chức, lãnh đạo quần chúng đấu tranh công khai, hợp pháp.
- Đấu tranh tư tưởng trong nội bộ Đảng và với các đảng phái phản động.
- Nhận thức được hạn chế trong công tác mặt trận, dân tộc.
Phong trào dân chủ 1936-1939 là một bước tiến quan trọng trong lịch sử cách mạng Việt Nam, góp phần vào thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước sau này.
