Thành phần biệt lập là thành phần không tham gia vào cấu trúc ngữ pháp chính của câu, thường được dùng để bổ sung thông tin, thể hiện cảm xúc, thái độ hoặc cách nhìn của người nói. Việc xác định và hiểu rõ chức năng của thành phần biệt lập giúp chúng ta nắm bắt đầy đủ và sâu sắc hơn ý nghĩa của câu văn. Dưới đây là phân tích các câu được cung cấp:
a. Hàng vạn người đọc rất tinh, đã thuộc ba bài thu này, mà không thuộc được các bài thu khác (của các tác giả khác)
(Xuân Diệu, Nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam)
Trong câu này, thành phần biệt lập là: “(Xuân Diệu, Nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam)”. Thành phần này cung cấp thông tin về tác giả và tác phẩm, giúp người đọc hiểu rõ hơn nguồn gốc của câu trích dẫn. Nó không trực tiếp tham gia vào cấu trúc ngữ pháp của câu chính.
b. Có về thăm “Vườn Bùi chốn cũ” – đây là “xứ Vườn Bùi” theo đồng bào gọi cả vùng Trung Lương nằm trong xã Yên Đổ cũ, chứ không phải chỉ là khu vườn của nhà ở cụ Nguyễn Khuyến – mới càng hiểu rõ bài “Ao thu lạnh lẽo nước trong veo”
(Xuân Diệu, Nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam)
Trong câu này, có hai thành phần biệt lập:
- “– đây là “xứ Vườn Bùi” theo đồng bào gọi cả vùng Trung Lương nằm trong xã Yên Đổ cũ, chứ không phải chỉ là khu vườn của nhà ở cụ Nguyễn Khuyến –” : Thành phần này giải thích rõ hơn về địa danh “Vườn Bùi chốn cũ”, giúp người đọc hiểu đúng về địa điểm được nhắc đến.
- “(Xuân Diệu, Nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam)” : Tương tự như câu a, thành phần này cung cấp thông tin về tác giả và tác phẩm.
c. Chiều hôm đó, bọn mèo ngạc nhiên khi không thấy con hải âu xuất hiện để xơi món yêu thích – món mực ống mà Xe-cret-ta-ri-ô chôm được từ bếp nhà hàng.
(Lu-I Xe-pun-ve-da, Chuyện con mèo dạy hải âu bay)
Trong câu này, có hai thành phần biệt lập:
- “– món mực ống mà Xe-cret-ta-ri-ô chôm được từ bếp nhà hàng.” : Thành phần này giải thích rõ hơn về “món yêu thích” của con hải âu, làm cho câu văn cụ thể và sinh động hơn.
- “(Lu-I Xe-pun-ve-da, Chuyện con mèo dạy hải âu bay)” : Thành phần này cung cấp thông tin về tác giả và tác phẩm.
d. Đọc văn (phân tích, bình giảng, bình luận) tất yếu phải tôn trọng văn bản, từ ngôn từ đến hình tượng.
(Trần Đình Sử, Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa)
Trong câu này, có hai thành phần biệt lập:
- “(phân tích, bình giảng, bình luận)” : Thành phần này liệt kê các hoạt động cụ thể liên quan đến việc “đọc văn”, giúp người đọc hiểu rõ hơn về phạm vi của hoạt động này.
- “(Trần Đình Sử, Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa)” : Thành phần này cung cấp thông tin về tác giả và tác phẩm.
