Phong trào Đông Du là một sự kiện lịch sử quan trọng trong giai đoạn đầu thế kỷ 20 tại Việt Nam, đánh dấu một bước chuyển mình trong phong trào giải phóng dân tộc. Để hiểu rõ mục đích của phong trào này, cần xem xét bối cảnh lịch sử, tư tưởng của người khởi xướng và các hoạt động cụ thể của phong trào.
Từ cuối thế kỷ 19, chủ nghĩa tư bản phương Tây chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, đẩy mạnh xâm lược và bóc lột các nước thuộc địa, trong đó có Việt Nam. Thực dân Pháp tiến hành khai thác thuộc địa lần thứ nhất, làm thay đổi cơ cấu kinh tế, xã hội Việt Nam, tạo ra những mâu thuẫn gay gắt giữa dân tộc Việt Nam và thực dân Pháp.
Phan Bội Châu, nhà cách mạng yêu nước, người sáng lập phong trào Đông Du, với khát vọng chấn hưng dân tộc.
Trước tình hình đó, nhiều nhà yêu nước Việt Nam đã tìm kiếm con đường giải phóng dân tộc. Một trong số đó là Phan Bội Châu, một nhà nho yêu nước, có tư tưởng tiến bộ. Ông nhận thấy sự hạn chế của hệ tư tưởng phong kiến và tiếp thu những tư tưởng mới từ bên ngoài, đặc biệt là từ Nhật Bản, một nước châu Á đã thành công trong việc hiện đại hóa đất nước.
Phong trào Đông Du do Phan Bội Châu khởi xướng có mục đích chính là:
- Đào tạo nhân tài: Mục tiêu cốt lõi của phong trào là đưa thanh niên Việt Nam sang Nhật Bản học tập các kiến thức khoa học, kỹ thuật, quân sự, chính trị, văn hóa để sau khi về nước, họ có thể đóng góp vào công cuộc chấn hưng đất nước, đánh đuổi thực dân Pháp.
- Tìm kiếm sự hỗ trợ từ bên ngoài: Phan Bội Châu tin rằng, với sự giúp đỡ của Nhật Bản, Việt Nam có thể đánh bại thực dân Pháp và giành lại độc lập. Ông hy vọng Nhật Bản sẽ trở thành một đồng minh đáng tin cậy, cung cấp vũ khí, tài chính và đào tạo quân sự cho lực lượng cách mạng Việt Nam.
- Xây dựng lực lượng cách mạng: Phong trào Đông Du không chỉ là một phong trào du học, mà còn là một hoạt động nhằm xây dựng lực lượng cách mạng. Phan Bội Châu muốn tập hợp những thanh niên yêu nước, có chí khí, đào tạo họ thành những cán bộ cốt cán, lãnh đạo quần chúng nhân dân đấu tranh giải phóng dân tộc.
Phong trào Đông Du diễn ra từ năm 1905 đến năm 1908, thu hút hàng trăm thanh niên Việt Nam sang Nhật Bản học tập. Tuy nhiên, do sự cấu kết giữa thực dân Pháp và chính phủ Nhật Bản, phong trào bị đàn áp và tan rã vào năm 1909. Mặc dù thất bại, phong trào Đông Du có ý nghĩa lịch sử to lớn:
- Thể hiện tinh thần yêu nước: Phong trào thể hiện tinh thần yêu nước nồng nàn của thanh niên Việt Nam, sẵn sàng hy sinh mọi thứ để giành lại độc lập cho dân tộc.
- Mở ra hướng đi mới: Phong trào cho thấy sự thức tỉnh của một bộ phận trí thức Việt Nam, nhận ra sự cần thiết phải học hỏi những tiến bộ của thế giới để xây dựng đất nước.
- Chuẩn bị cho các phong trào sau: Phong trào Đông Du tuy thất bại, nhưng đã tạo tiền đề cho các phong trào yêu nước sau này, đặc biệt là phong trào cách mạng do Nguyễn Ái Quốc lãnh đạo.
Tóm lại, mục đích của phong trào Đông Du là đào tạo nhân tài, tìm kiếm sự hỗ trợ từ bên ngoài và xây dựng lực lượng cách mạng để đánh đuổi thực dân Pháp, giành lại độc lập cho dân tộc Việt Nam. Mặc dù không thành công, phong trào đã để lại những dấu ấn sâu sắc trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc của Việt Nam.
