Trong bối cảnh văn học hiện đại, vấn nạn đạo thơ đã trở thành một hồi chuông cảnh tỉnh về sự sáng tạo và đạo đức nghề nghiệp. Ranh giới giữa ảnh hưởng vô thức và sao chép cố ý ngày càng trở nên mong manh, đòi hỏi sự tự trọng và tôn trọng bản quyền từ mỗi người cầm bút. Bài viết này đi sâu vào một trường hợp cụ thể, phân tích những hệ lụy mà nó gây ra, đồng thời khẳng định giá trị thiêng liêng của Tổ quốc trong trái tim mỗi người Việt Nam.
Nhà thơ Nguyễn Việt Chiến trong chuyến đi thực tế sáng tác tại quần đảo Trường Sa, khơi gợi cảm hứng Tổ quốc nhìn từ biển.
Bài thơ “Tổ quốc nhìn từ biển” ra đời từ chuyến đi thực tế của tôi tại Trường Sa vào năm 2009. Suốt 15 năm qua, tác phẩm này, cùng với ca khúc phổ thơ của nhạc sĩ Quỳnh Hợp, đã trở thành tiếng nói chung của hàng triệu trái tim Việt Nam hướng về biển đảo. Đó là niềm hạnh phúc vô bờ bến của một người làm thơ, khi đứa con tinh thần của mình được lan tỏa và đón nhận.
Tổ quốc nhìn từ biển
Nếu Tổ quốc đang bão giông từ biển
Có một phần máu thịt ở Hoàng Sa
Ngàn năm trước con theo cha xuống biển
Mẹ lên rừng thương nhớ mãi Trường Sa
Đất Tổ quốc khi chập chờn bóng giặc
Các con nằm thao thức phía Trường Sơn
Biển Tổ quốc chưa một ngày yên ả
Biển cần lao như áo mẹ bạc sờn
Nếu Tổ quốc hôm nay nhìn từ biển
Mẹ Âu Cơ hẳn không thể yên lòng
Sóng lớp lớp đè lên thềm lục địa
Trong hồn người có ngọn sóng nào không?
Nếu Tổ quốc nhìn từ bao quần đảo
Lạc Long cha nay chưa thấy trở về
Lời cha dặn phải giữ từng thước đất
Máu xương này con cháu vẫn nhớ ghi
Đêm trằn trọc nỗi mưa nguồn chớp bể
Thương Lý Sơn đảo khuất giữa mây mù
Thương Cồn Cỏ gối đầu lên sóng dữ
Thương Hòn Mê bão tố phía âm u
Nếu Tổ quốc nhìn từ bao thương tích
Những đau thương trận mạc đã qua rồi
Bao dáng núi còn mang hình góa phụ
Vọng phu buồn vẫn dỗ trẻ, ru nôi
Nếu Tổ quốc nhìn từ bao hiểm họa
Đã mười lần giặc đến tự biển Đông
Những ngọn sóng hóa Bạch Đằng cảm tử
Lũ Thoát Hoan bạc tóc khiếp trống đồng
Thương đất nước trên ba ngàn hòn đảo
Suốt ngàn năm bóng giặc vẫn chập chờn
Máu đã đổ ở Trường Sa ngày ấy
Bạn tôi nằm dưới sóng mặn vùi thân
Nếu Tổ quốc neo mình đầu sóng cả
Những chàng trai ra đảo đã quên mình
Một sắc chỉ về Hoàng Sa thuở trước
Còn truyền đời con cháu mãi đinh ninh
Nếu Tổ quốc nhìn từ bao mất mát
Máu xương kia dằng dặc suốt ngàn đời
Hồn dân tộc ngàn năm không chịu khuất
Dáng con tàu vẫn hướng mãi ra khơi
Nguyễn Việt Chiến, tháng 4/2009
Bài thơ đã được vinh dự in trên nhiều ấn phẩm báo chí, trang mạng và được 5 nhạc sĩ phổ nhạc. Tập thơ cùng tên cũng đã được trao tặng nhiều giải thưởng cao quý, khẳng định giá trị nghệ thuật và ý nghĩa nhân văn sâu sắc.
Thế nhưng, niềm vui và tự hào đó đã bị vấy bẩn bởi một sự việc đáng tiếc: hành vi đạo thơ trắng trợn. Vào tháng 7/2013, tôi bàng hoàng nhận được thông tin về việc một giáo viên văn ở An Giang đã sao chép gần như toàn bộ bài thơ “Tổ quốc nhìn từ biển” của tôi và xuất bản dưới tên “Tổ quốc tôi nhìn từ biển” trên Báo Văn nghệ Đồng Tháp.
Việc đạo thơ không chỉ là sự vi phạm bản quyền mà còn là sự xúc phạm đến tình yêu Tổ quốc, đến những hy sinh xương máu của bao thế hệ để bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng. Khi “Tổ quốc nhìn từ bao hiểm họa” trở thành một câu hỏi nhức nhối, nó thôi thúc chúng ta nhìn lại trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với đất nước.
Hành vi sao chép, dù tinh vi đến đâu, cũng không thể che giấu được sự cạn kiệt về ý tưởng và sự thiếu tôn trọng đối với công sức sáng tạo của người khác. Sự thật là, cảm xúc chân thành và lòng yêu nước sâu sắc không thể vay mượn hay sao chép.
Sự việc này không chỉ là một bài học về đạo đức nghề nghiệp mà còn là lời cảnh tỉnh về sự xuống cấp của văn hóa đọc và viết. Nếu không có sự phê phán mạnh mẽ từ dư luận và sự vào cuộc của các cơ quan chức năng, vấn nạn đạo thơ sẽ tiếp tục lan rộng, làm xói mòn nền văn học nước nhà.
Chúng ta cần lên án mạnh mẽ những hành vi đạo thơ, đồng thời khuyến khích sự sáng tạo chân chính, tôn trọng bản quyền và nâng cao ý thức về trách nhiệm xã hội của mỗi người cầm bút. Chỉ khi đó, văn học Việt Nam mới có thể phát triển bền vững và góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
“Nếu Tổ Quốc Nhìn Từ Bao Hiểm Họa,” liệu chúng ta có đủ dũng cảm để đối diện với những thách thức và bảo vệ những giá trị thiêng liêng của dân tộc? Đó là câu hỏi mà mỗi người Việt Nam cần tự trả lời bằng hành động cụ thể, bằng sự sáng tạo và lòng yêu nước vô bờ bến.
