Đền Bô-rô-bu-đua, một kỳ quan Phật giáo lớn nhất thế giới, được UNESCO công nhận là di sản thế giới từ năm 1991. Công trình kiến trúc này được xây dựng vào thế kỷ thứ 9 dưới triều đại Sailendra, mang đậm phong cách kiến trúc Phật giáo Java. Vậy, đền Bô-rô-bu-đua tọa lạc ở đâu và có những đặc điểm gì nổi bật?
Vị Trí Địa Lý Của Đền Bô-rô-bu-đua
“Borobudur” trong tiếng Indonesia có nghĩa là “Ngọn tháp Phật trên đồi cao”. Quần thể kiến trúc đền Bô-rô-bu-đua nằm ở miền trung Java, Indonesia. Kiến trúc độc đáo của đền gồm chín tầng xếp chồng lên nhau, với sáu tầng vuông và ba tầng tròn, đỉnh là một mái tròn. Đền được trang trí bằng 2672 tấm phù điêu chạm khắc tinh xảo và 504 tượng Phật. Mái vòm được bao quanh bởi 72 tượng Phật, mỗi tượng được đặt trong một bảo tháp.
Ngôi đền được xây dựng vào thế kỷ thứ 9 dưới triều đại Sailendra, mang phong cách kiến trúc Java độc đáo. Nơi đây còn kết hợp với tục thờ cúng tổ tiên của người Indonesia bản địa. Đền Bô-rô-bu-đua thể hiện sự ảnh hưởng của Ấn Độ trong khu vực, nhưng vẫn giữ được những nét đặc trưng riêng biệt của Indonesia.
Ngày nay, đền Bô-rô-bu-đua là một địa điểm hành hương quan trọng của Phật giáo. Mỗi năm, Phật tử Indonesia tổ chức Đại lễ Phật đản tại ngôi đền này. Đây cũng là một trong những điểm thu hút khách du lịch lớn nhất tại Indonesia.
Lịch Sử Hình Thành Đền Bô-rô-bu-đua
Đền Bô-rô-bu-đua được xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ 8 đến thế kỷ thứ 9 dưới triều đại Sailendra sùng đạo Phật. Khu đền tọa lạc trên đỉnh đồi giữa vùng đồng bằng phì nhiêu, nổi bật giữa lòng chảo, được bao bọc bởi núi rừng.
Ngôi đền đã bị bỏ hoang và lãng quên trong hơn 10 thế kỷ sau khi vương triều Phật giáo Sailendra sụp đổ. Đến năm 1814, một phái đoàn các nhà khoa học châu Âu được chính quyền Hà Lan ở Indonesia cử đến, tiến hành nghiên cứu và tu bổ lại ngôi đền. Đền Bô-rô-bu-đua đã bị hư hỏng nghiêm trọng. Đến năm 1970, chính phủ Indonesia đã phải kêu gọi UNESCO giúp đỡ. Khoảng 600 nhà phục chế nổi tiếng trên thế giới đã trùng tu lại ngôi đền trong suốt 12 năm, tiêu tốn đến 50 triệu đô la Mỹ.
Ngày nay, đền Bô-rô-bu-đua đã được trùng tu, tuy không phục hồi hoàn toàn như trước, nhưng vẫn thể hiện được dáng vẻ uy nghi và làm khách tham quan vô cùng ngưỡng mộ. Đền Bô-rô-bu-đua xứng đáng là một trong những kỳ quan nổi tiếng của châu Á.
Kiến Trúc Độc Đáo Của Đền Bô-rô-bu-đua
Kiến trúc tổng quát của đền Bô-rô-bu-đua được chia làm ba phần từ thấp lên cao, tượng trưng cho ba cảnh giới trong Phật giáo: Dục giới (Kamadhatu) ở tầng thấp nhất, Sắc giới (Rupadhatu) ở tầng tiếp theo và Vô sắc giới (Arupadhatu) ở những tầng trên cùng. Borobudur là đại diện cho Phật giáo thực nghiệm đối với các tín đồ Phật giáo dưới vương triều Sailendra. Từ đền Bô-rô-bu-đua, họ có thể hình dung quá trình tu luyện của bản thân.
Khi viếng đền Bô-rô-bu-đua, du khách nên bắt đầu từ cổng phía Đông và đi theo chiều kim đồng hồ. Ở mỗi tầng đều có bậc thang để lên tầng cao hơn. Các bức vách đá tái hiện các cảnh tượng điêu khắc của Dục giới, bao gồm những cảnh tượng của thế giới tham dục, phô bày đủ loại chúng sinh như loài người, quỷ đói, súc sinh và các cảnh tượng như tham lam, những xung năng thấp kém, tham dục và hận thù. Bắt đầu từ tầng tiếp theo là cảnh tượng của Sắc giới, miêu tả các bậc thánh nhân, và sau hết là các thiên nhân thuộc Vô sắc giới. Đặc biệt, trên tầng cao nhất kể lại sự tích tiền thân của Đức Phật trong nhiều kiếp trước, sau đó là ngày đản sinh, ngày Đức Phật từ bỏ cung điện đi tìm đạo, ngày Đức Phật đạt được Giác ngộ, và ngày Đức Phật tu luyện thành đạo.
Nguồn Gốc Bí Ẩn Của Đền Bô-rô-bu-đua
Nguồn gốc của khu đền Bô-rô-bu-đua đến nay vẫn còn là một bí ẩn. Có nhiều ý kiến cho rằng, nguồn gốc của đền Bô-rô-bu-đua bắt nguồn từ Campuchia, một quốc gia Phật giáo cổ. Vào đầu thế kỷ thứ 18, hoàng triều Sanjaya theo Ấn giáo và thờ thần Shiva đã đóng đô ở vùng Bắc trung tâm đảo Java. Một hoàng thân người Campuchia đã được hoàng triều này che chở, và sau đó ông trở về Campuchia vào năm 802 và lên ngôi vua. Nhiều người cho rằng chính ông đã đem theo về nước dự án đầu tiên của Borobudur, vì họ tìm thấy trên đất Campuchia một ngôi đền nhỏ xây bằng gạch hình tháp tương trợ với mô hình của Borobudur.
Đến năm 850 được xem là năm hoàn thành Borobudur. Tuy nhiên, vào khoảng đầu thế kỷ 18, những người buôn bán Ả Rập đã đưa Hồi giáo vào Indonesia. Trong vòng hai trăm năm, cả đất nước Indonesia hầu như hoàn toàn bị Hồi giáo hoá. Và đền Bô-rô-bu-đua trở nên hoang tàn từ đó. Sau khi Chiến tranh thế giới thứ 2 kết thúc, người dân Indonesia mới dần ý thức được tầm quan trọng của Borobudur, mời các nhà khảo cổ trên thế giới đến nghiên cứu và yêu cầu UNESCO giúp sức để trùng tu. Một chương trình cấp thời vào năm 1948 do Liên Hiệp Quốc đưa ra đã giúp cho Borobudur thoát khỏi cảnh hoang tàn và quên lãng. Tiếp theo là một chương trình trùng tu rộng lớn hơn kéo dài từ 1973 đến 1982 do UNESCO chịu trách nhiệm với sự hợp tác của 27 quốc gia trên thế giới đã hồi phục cho ngôi đền Bô-rô-bu-đua.
Ngày nay, đền Bô-rô-bu-đua là điểm đến thu hút khách du lịch nhất tại Indonesia. Khu đền Bô-rô-bu-đua không chỉ là một kỳ quan đáng ngưỡng mộ của Indonesia mà còn là công trình nghệ thuật kiến trúc vĩ đại nhất và giá trị nhất của thế giới Phật giáo và của cả nhân loại, xứng đáng là một trong những kỳ quan nổi tiếng châu Á.
