Đoạn trích “Bình Ngô Đại Cáo” của Nguyễn Trãi là một áng văn chương bất hủ, sử dụng hệ thống từ Hán Việt một cách tinh tế và hiệu quả. Việc phân tích tác dụng biểu đạt của hệ thống từ này giúp chúng ta hiểu sâu sắc hơn về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo
Như nước Đại Việt ta từ trước,
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu.
Núi sông bờ cõi đã chia,
Phong tục Bắc Nam cũng khác.
Từ Triệu Đinh Lý Trần bao đời gây nền độc lập
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,
Song hào kiệt đời nào cũng có.
(Nguyễn Trãi, Bình Ngô đại cáo)
Từ Hán Việt được sử dụng trong đoạn trích bao gồm: nhân nghĩa, điếu phạt, văn hiến, độc lập, xưng đế, hào kiệt.
Ảnh: Minh họa khái niệm nhân nghĩa trong “Bình Ngô Đại Cáo”, thể hiện lòng yêu nước thương dân sâu sắc.
Tác dụng biểu đạt của hệ thống từ Hán Việt:
- Tính trang trọng, uy nghiêm: Các từ Hán Việt thường mang sắc thái trang trọng, uy nghiêm, góp phần thể hiện khí thế hào hùng, tinh thần dân tộc mạnh mẽ của Đại Việt. Ví dụ, từ “văn hiến” gợi lên truyền thống văn hóa lâu đời, khẳng định vị thế của quốc gia.
- Tính hàm súc, cô đọng: Từ Hán Việt có khả năng diễn đạt ý nghĩa một cách ngắn gọn, súc tích, giúp cho câu văn trở nên cô đọng, giàu sức gợi. Ví dụ, “nhân nghĩa” bao hàm ý nghĩa sâu sắc về lòng yêu nước, thương dân, thể hiện mục tiêu cao cả của cuộc khởi nghĩa.
- Tính khái quát, trừu tượng: Từ Hán Việt thường mang tính khái quát, trừu tượng cao, giúp cho việc diễn đạt những khái niệm, tư tưởng lớn trở nên dễ dàng hơn. Ví dụ, “độc lập” thể hiện khát vọng tự do, ý chí quật cường của dân tộc.
- Tạo nhịp điệu, âm hưởng: Hệ thống từ Hán Việt góp phần tạo nên nhịp điệu, âm hưởng trang trọng, hào hùng cho đoạn văn, tăng thêm tính biểu cảm và sức lay động.
Ảnh: Nguyễn Trãi và tác phẩm “Bình Ngô Đại Cáo”, biểu tượng của văn chương yêu nước và khát vọng độc lập.
Việc sử dụng từ Hán Việt một cách có chọn lọc và tài tình đã góp phần quan trọng vào thành công của “Bình Ngô Đại Cáo”, giúp tác phẩm trở thành một áng văn chương bất hủ, có giá trị lịch sử và văn hóa to lớn.
Ảnh: Một trang trong “Bình Ngô Đại Cáo”, thể hiện khát vọng hòa bình và độc lập của dân tộc Việt Nam.
