Bài thơ Thuật Hứng 24 của Nguyễn Trãi là một tác phẩm đặc sắc, thể hiện rõ nét tâm hồn và nhân cách cao đẹp của ông. Bài thơ không chỉ là bức tranh về cuộc sống ẩn dật, hòa mình vào thiên nhiên mà còn là lời khẳng định về lòng trung hiếu vẹn toàn, không gì lay chuyển được.
Đọc văn bản sau:
Công danh đã được hợp về nhàn,
Lành dữ âu chi thế nghị khen.
Ao cạn vớt bèo cấy muống,
Đìa thanh phát cỏ ương sen.
Kho thu phong nguyệt đầy qua nóc,
Thuyền chở yên hà nặng vạy then.
Bui có một lòng trung lẫn hiếu,
Mài chăng khuyết, nhuộm chăng đen
(Thuật hứng 24 – Nguyễn Trãi, Trích Luận đề về Nguyễn Trãi, NXB Thanh Niên, 2003, tr.87)
1. Phân tích chi tiết nội dung bài thơ:
-
Hai câu đề: “Công danh đã được hợp về nhàn, Lành dữ âu chi thế nghị khen.” – Nguyễn Trãi khẳng định đã đạt được công danh và lựa chọn cuộc sống ẩn dật, không quan tâm đến những lời khen chê của thế gian. Đây là sự giải thoát khỏi vòng danh lợi, tìm về với sự thanh thản trong tâm hồn.
-
Hai câu thực: “Ao cạn vớt bèo cấy muống, Đìa thanh phát cỏ ương sen.” – Bức tranh cuộc sống thôn quê bình dị hiện lên qua những công việc thường ngày: vớt bèo, cấy muống, phát cỏ, ương sen. Nó thể hiện sự hòa mình vào thiên nhiên, gắn bó với cuộc sống lao động của người nông dân.
-
Hai câu luận: “Kho thu phong nguyệt đầy qua nóc, Thuyền chở yên hà nặng vạy then.” – Hình ảnh kho chứa đầy “phong nguyệt” (gió trăng) và thuyền chở “yên hà” (khói sóng) gợi lên một không gian sống thanh cao, lãng mạn, tràn ngập vẻ đẹp của thiên nhiên. Nguyễn Trãi đã biến thiên nhiên thành tài sản tinh thần vô giá của mình.
-
Hai câu kết: “Bui có một lòng trung lẫn hiếu, Mài chăng khuyết, nhuộm chăng đen.” – Lời khẳng định về tấm lòng trung hiếu son sắt, không gì có thể thay đổi. Dù sống ẩn dật, Nguyễn Trãi vẫn luôn giữ vững phẩm chất cao đẹp của người quân tử, hết lòng vì nước vì dân.
2. Giá trị nội dung và nghệ thuật:
- Nội dung: Bài thơ thể hiện sự lựa chọn lối sống thanh cao, hòa mình vào thiên nhiên của Nguyễn Trãi sau khi đã đạt được công danh. Đồng thời, khẳng định tấm lòng trung hiếu vẹn toàn, không thay đổi dù trong hoàn cảnh nào.
- Nghệ thuật:
- Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật được Việt hóa một cách sáng tạo.
- Ngôn ngữ giản dị, gần gũi với đời sống hàng ngày.
- Sử dụng nhiều hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp, giàu sức gợi.
- Phép đối được sử dụng một cách tài tình, tạo sự cân đối, hài hòa cho bài thơ.
3. Ý nghĩa và giá trị của bài thơ Thuật Hứng 24 trong văn học Việt Nam:
Bài thơ Thuật Hứng 24 là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách thơ Nôm của Nguyễn Trãi. Bài thơ không chỉ có giá trị về mặt nghệ thuật mà còn có ý nghĩa sâu sắc về mặt tư tưởng, thể hiện tinh thần yêu nước thương dân, lòng trung hiếu vẹn toàn và khát vọng sống thanh cao, hòa mình vào thiên nhiên của nhà thơ. Nó góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam, đồng thời là nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ sau.
4. Liên hệ và mở rộng:
Có thể liên hệ bài thơ với các tác phẩm khác của Nguyễn Trãi như “Côn Sơn ca” hay “Nhàn” của Nguyễn Bỉnh Khiêm để thấy rõ hơn phong cách thơ và tư tưởng của các tác giả. Đồng thời, có thể mở rộng ra các tác phẩm văn học khác viết về đề tài cuộc sống ẩn dật, hòa mình vào thiên nhiên để thấy được sự đa dạng và phong phú của văn học Việt Nam.
5. Kết luận:
Tóm lại, “Thuật Hứng 24” là một bài thơ đặc sắc, thể hiện rõ nét tâm hồn thanh cao, lòng yêu nước thương dân và sự gắn bó sâu sắc với thiên nhiên của Nguyễn Trãi. Bài thơ xứng đáng là một viên ngọc quý trong kho tàng văn học Việt Nam, có giá trị lâu dài về mặt nghệ thuật và tư tưởng.
