Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn là một trong những trang sử hào hùng nhất của dân tộc Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo tài tình của Lê Lợi và các tướng lĩnh, nghĩa quân Lam Sơn đã đánh bại quân Minh xâm lược, giành lại độc lập cho đất nước. Dưới đây là diễn biến chi tiết cuộc khởi nghĩa Lam Sơn:
Giai đoạn 1: Từ Lam Sơn đến Chí Linh (1418 – 1423): Khởi đầu gian nan
Năm 1418, Lê Lợi chính thức phát động cuộc khởi nghĩa Lam Sơn tại vùng đất Lam Sơn (nay thuộc tỉnh Thanh Hóa). Ngay từ đầu, nghĩa quân đã phải đối mặt với sự đàn áp khốc liệt từ quân Minh.
Quân Minh liên tục tổ chức các đợt tấn công, bao vây căn cứ Lam Sơn, khiến nghĩa quân gặp rất nhiều khó khăn. Để bảo toàn lực lượng, nghĩa quân Lam Sơn ba lần phải rút lên núi Chí Linh (thuộc địa phận Lang Chánh, Thanh Hóa). Trong giai đoạn này, nghĩa quân chịu nhiều tổn thất, lương thực và quân nhu thiếu thốn trầm trọng. Tuy nhiên, tinh thần chiến đấu của nghĩa quân vẫn không hề lay chuyển.
Giữa năm 1423, Lê Lợi chủ động đề nghị tạm hòa với quân Minh. Mục đích của việc này là để có thời gian củng cố lực lượng, xây dựng căn cứ và chuẩn bị cho một cuộc phản công lớn hơn. Quân Minh chấp thuận đề nghị tạm hòa, và giai đoạn này kết thúc.
Giai đoạn 2: Giải phóng Nghệ An, Thanh Hóa, tiến ra Bắc (1424 – 1426): Chuyển hướng chiến lược
Cuối năm 1424, một bước ngoặt quan trọng diễn ra trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Nguyễn Chích, một tướng lĩnh tài ba, đã đề xuất kế hoạch chuyển quân vào Nghệ An, biến Nghệ An thành bàn đạp để tiến ra giải phóng các vùng khác.
Kế hoạch này được Lê Lợi chấp thuận và thực hiện. Từ cuối năm 1424 đến cuối năm 1426, nghĩa quân Lam Sơn đã nhanh chóng giải phóng Nghệ An, Thanh Hóa, và toàn bộ vùng Thuận Hóa. Uy thế của nghĩa quân ngày càng lớn mạnh, thu hút được sự ủng hộ của đông đảo nhân dân.
Sau khi làm chủ được một vùng rộng lớn, nghĩa quân Lam Sơn bắt đầu tấn công ra Bắc, tiến đánh Đông Đô (Hà Nội ngày nay), trung tâm cai trị của quân Minh.
Giai đoạn 3: Đánh tan viện binh, giải phóng Đông Đô (1426 – 1427): Chiến thắng quyết định
Cuối năm 1426, nghĩa quân Lam Sơn giành được một chiến thắng vang dội tại trận Tốt Động – Chúc Động, tiêu diệt hơn 5 vạn quân Minh. Chiến thắng này đã làm suy yếu nghiêm trọng lực lượng quân Minh ở Đông Đô.
Tháng 10 năm 1427, quân Minh phái viện binh lớn sang Đại Việt, gồm khoảng 15 vạn quân do Liễu Thăng và Mộc Thạnh chỉ huy. Tuy nhiên, đạo quân này cũng bị nghĩa quân Lam Sơn đánh tan trong trận Chi Lăng – Xương Giang. Liễu Thăng bị giết, Mộc Thạnh phải tháo chạy về nước.
Sau thất bại nặng nề này, Vương Thông, tướng chỉ huy quân Minh ở thành Đông Quan (Hà Nội), chấp nhận nghị hòa. Tháng 12 năm 1427, quân Minh rút quân về nước, cuộc khởi nghĩa Lam Sơn kết thúc thắng lợi.
Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi không chỉ đánh dấu sự kết thúc của ách đô hộ nhà Minh, mà còn mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử Việt Nam, kỷ nguyên của nhà Lê sơ.
