Quỷ Môn Quan, một địa danh mang đậm dấu ấn lịch sử và gắn liền với những chiến công hiển hách của dân tộc Việt Nam. Vậy Quỷ Môn Quan Là Gì? Bài viết này sẽ đưa bạn khám phá địa danh hiểm yếu này, nơi ghi dấu những trận chiến oai hùng chống giặc ngoại xâm.
Nằm ở tỉnh Lạng Sơn, ải Chi Lăng là một thung lũng hẹp giữa hai dãy núi, phía Đông là dãy núi đất Bảo Đài – Thái Họa và phía Tây là núi đá Kai Kinh dựng đứng, có sông Thương chảy dọc theo thũng lũng. Xung quanh ải có những ngọn núi thấp như núi Hàm Quỷ, núi Phượng Hoàng, núi Kỳ Lân, núi Mã Yên. Hai đầu thung lũng được đóng lại bởi 2 vòng cung núi đất phía Đông và núi đá phía Tây, ngoài ra còn có lũy Hàm Quỷ phía Bắc và núi Ngõ Thề phía Nam, khoanh kín trong lòng ải Chi Lăng.
Theo các nguồn sử liệu trong nước, năm 1020, vua Lý Thái Tổ cho mở “đại lộ thông quốc” làm con đường đi sứ được thuận tiện, con đường này qua ải Chi Lăng, nơi có núi Hàm Quỷ được gọi là Quỷ Môn Quan. Từ đây, Quỷ Môn Quan trở thành một địa danh quen thuộc trong sử sách, gắn liền với những trận chiến quan trọng của dân tộc.
Sách Đại Nam nhất thống chí có chép rằng: “Cửa quan Quỷ Môn – ở phía nam châu Ôn (Lạng Sơn), thuộc địa phận xã Chi Lăng. Đường ải nhỏ hẹp, đá núi hiểm cao, phía tây gần khe sâu, nước độc không thể uống, hình thế hiểm ác, có đá như đầu ma đầu quỷ, nên đặt tên như vậy.” Mô tả này cho thấy sự hiểm trở của địa hình nơi đây, khiến Quỷ Môn Quan trở thành một vị trí chiến lược quan trọng trong việc phòng thủ đất nước.
Với địa thế hiểm yếu của mình, ải Chi Lăng nhiều lần được chọn làm nơi quyết chiến để tiêu diệt quân xâm lược từ phía bắc. Đây là nơi chứng kiến những chiến thắng lẫy lừng, góp phần bảo vệ nền độc lập của dân tộc.
Quỷ Môn Quan: Chứng Tích Lịch Sử Qua Các Trận Đánh Lớn
Chặn đánh quân Tống xâm lược
Năm 1077, quân Tống đưa 30 vạn quân chuẩn bị tiến đánh Đại Việt, Thái úy Lý Thường Kiệt đích thân đến Chi Lăng cùng phò mã Thân Cảnh Phúc bàn kế chặn quân Tống tại nơi đây. Lợi dụng địa thế hiểm trở của Quỷ Môn Quan, quân Đại Việt đã gây cho quân Tống nhiều thiệt hại, buộc chúng phải từ bỏ ý định xâm lược.
Tiêu hao binh lực đại quân Mông Cổ
Tháng 1/1285, ba cánh quân Mông Cổ vượt qua biên giới tiến đánh Đại Việt lần thứ 2. Cánh thứ nhất do Thoát Hoan chỉ huy đến ải Chi Lăng, quân Đại Việt đã chuẩn bị sẵn thế trận tại Quỷ Môn Quan. Nhờ vào địa hình hiểm trở, quân Đại Việt đã tiêu hao đáng kể sinh lực địch, góp phần vào chiến thắng chung của cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên.
Chiến thắng Chi Lăng lịch sử
Cuối năm 1427, Liễu Thăng chỉ huy 10 vạn quân Minh tiến vào nước ta. Do chủ quan, khinh địch, Liễu Thăng đã bị quân Lam Sơn phục kích tại ải Chi Lăng và bị giết tại trận. Chiến thắng Chi Lăng có ý nghĩa quyết định, tạo bước ngoặt cho cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược.
Quỷ Môn Quan trong thi ca
Ải Chi Lăng – Quỷ Môn Quan không chỉ là một địa danh lịch sử mà còn là nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm văn học nghệ thuật. Nhiều nhà thơ, nhà văn đã viết về địa danh này với lòng tự hào và ngưỡng mộ.
Nguyễn Du trong bài “Quỷ Môn Quan” đã viết:
Mây xanh áp núi đỉnh chơi vơi
Nam, Bắc ải chia tự cổ thời
Tử địa dội vang nghe khắp chốn
Thương tâm qua lại biết bao đời…!!
Rình mò cọp rắn chen rừng rậm
Tụ họp quỉ thần nương khói khơi
Gió lạnh oan hồn xương cốt trắng
Công gì Hán tướng nói nghe chơi?!!
(Bản dịch của Nguyễn Minh Thanh)
Tể tướng Phạm Sư Mạnh trong bài thơ “Chi Lăng động” cũng đã ca ngợi vẻ đẹp hùng vĩ và hiểm trở của ải Chi Lăng:
Nghìn dặm tuần tra, trống ầm vang,
Coi bé bằng sâu, trại Phiên, Man.
Bắc Nam giòng suối, cờ lay động,
Đội quân trước sau, trâu rống vang.
Lâu Lại hang sâu hơn đáy giếng,
Chi Lăng Ải hiểm tựa lên ngàn.
Trước gió ghì cương, đầu ngoảnh lại,
Cửa khuyết vót cao tây mây tầng
(Bản dịch của Lương Trọng Nhàn)
Quỷ Môn Quan không chỉ là một địa danh lịch sử, mà còn là biểu tượng cho ý chí kiên cường và tinh thần bất khuất của dân tộc Việt Nam trong cuộc đấu tranh chống ngoại xâm. Đến với Quỷ Môn Quan, chúng ta không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên, mà còn được sống lại những trang sử hào hùng của dân tộc.
