Cờ tướng, môn thể thao trí tuệ mang đậm nét văn hóa Á Đông, đặc biệt là Việt Nam, ngày càng được ưa chuộng. Thoạt nhìn có vẻ phức tạp, nhưng thực tế, cách chơi cờ tướng lại vô cùng hấp dẫn và thú vị. Nếu bạn đang tìm kiếm một hình thức giải trí vừa giúp rèn luyện trí não, vừa nâng cao khả năng tư duy chiến lược, thì cờ tướng chính là lựa chọn hoàn hảo.
Khám Phá Thế Giới Cờ Tướng
Trước khi bắt đầu hành trình Học đánh Cờ Tướng, hãy cùng tìm hiểu những thông tin cơ bản về môn thể thao trí tuệ này.
Cờ Tướng Là Gì? Nguồn Gốc Từ Đâu?
Cờ tướng (象棋 – Xiàngqí), hay còn gọi là cờ Trung Quốc, là một trò chơi trí tuệ đối kháng giữa hai người chơi. Cờ tướng có cùng họ với cờ vua, shogi (cờ tướng Nhật Bản), janggi (cờ tướng Hàn Quốc)… Xuất phát từ Trung Quốc, cờ tướng nhanh chóng lan rộng ra các nước lân cận như Hồng Kông, Đài Loan, các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.
Lấy cảm hứng từ các trận chiến cổ xưa, cờ tướng là cuộc đấu trí giữa hai người chơi với mục tiêu cuối cùng là chiếu bí (bắt) được Tướng của đối phương. Để giành chiến thắng, người chơi cần phải tận dụng tối đa sức mạnh của từng quân cờ, xây dựng chiến lược cụ thể và vận dụng linh hoạt các kỹ năng, chiến thuật. Mặc dù cùng thể loại với các loại cờ khác, cờ tướng vẫn mang những đặc trưng riêng biệt, chẳng hạn như cách bố trí quân cờ trên các giao điểm thay vì trong ô vuông, sự xuất hiện của các quân Pháo, Sỹ, Tượng…
Bàn Cờ Tướng: Cấu Trúc và Đặc Điểm
Bàn cờ tướng có hình chữ nhật, được tạo thành từ 9 đường dọc và 10 đường ngang cắt nhau. Điểm đặc biệt là khoảng trống ở giữa bàn cờ, được gọi là “Sông”, chia bàn cờ thành hai phần đối xứng, tượng trưng cho lãnh thổ của hai bên. Mỗi bên có một hình vuông đặc biệt, được gọi là “Cửu Cung” (九宮), giới hạn phạm vi di chuyển của quân Tướng và quân Sỹ.
Quân cờ được đặt tại các giao điểm của các đường kẻ. Cách sắp xếp quân cờ được chia thành 3 hàng: hàng quân Tốt, hàng quân Pháo và hàng các quân còn lại. Hai người chơi sẽ chọn quân Đỏ hoặc Đen để bắt đầu ván cờ. Theo quy ước, quân Đỏ nằm ở phía dưới và quân Đen ở phía trên khi nhìn trực diện vào bàn cờ. Để chơi cờ tướng đúng cách, việc nắm vững cách sắp xếp bàn cờ và nhận diện tên gọi các quân cờ là vô cùng quan trọng.
Các Quân Cờ Tướng: Tên Gọi và Giá Trị
Một bộ cờ tướng đầy đủ có 32 quân, chia đều cho hai bên Đỏ và Đen (hoặc các màu khác như Xanh lam, Xanh lục, Trắng) với các ký hiệu khác nhau. Có tổng cộng 7 loại quân: Tướng, Sỹ, Tượng, Mã, Xe, Pháo và Tốt. Mỗi quân cờ có chức năng và cách di chuyển riêng biệt, sẽ được trình bày chi tiết trong phần hướng dẫn cách chơi cờ tướng dưới đây.
| Tên quân cờ | Số lượng | Giá trị tương đối |
|---|---|---|
| Tướng (Soái) | 1 | Vô giá (mất Tướng là thua) |
| Sỹ | 2 | 2 |
| Tượng (Tịnh, Bồ) | 2 | 2.5 |
| Mã | 2 | 3 |
| Xe | 2 | 9 |
| Pháo | 2 | 4.5 |
| Tốt (Chốt, Binh) | 5 | 1 (chưa qua sông), 2 (đã qua sông) |
Do các quân cờ được ký hiệu bằng chữ Hán, việc nhận diện có thể gây khó khăn cho người mới bắt đầu. Bảng dưới đây sẽ giúp bạn dễ dàng phân biệt các quân cờ của cả hai bên:
Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Chơi Cờ Tướng Cho Người Mới
Sau khi đã nắm vững những thông tin cơ bản, bạn đã sẵn sàng để bắt đầu học cách chơi cờ tướng. Hãy bắt đầu với những luật chơi cơ bản, cách di chuyển quân cờ và các giai đoạn của một ván cờ. Từ những kiến thức nền tảng này, bạn có thể luyện tập dần dần để nâng cao kỹ năng, khả năng phản xạ và học hỏi thêm nhiều mẹo, chiến thuật chơi cờ tướng hiệu quả.
Luật Di Chuyển Các Quân Cờ Tướng
Do quân cờ được sắp xếp trên các giao điểm và bàn cờ được chia làm hai bởi “Sông”, cách di chuyển của các quân cờ trong cờ tướng có phần đặc biệt hơn so với nhiều loại cờ khác. Mỗi quân cờ có một cách đi riêng, với những quy định cụ thể. Vì vậy, để học chơi cờ tướng, điều quan trọng là phải nắm vững luật di chuyển của từng quân cờ.
Quân Tướng (Soái)
Quân Tướng (hoặc Soái đối với bên Đỏ) là quân quan trọng nhất, quyết định thắng thua của ván cờ. Tướng chỉ được di chuyển ngang hoặc dọc một ô mỗi nước và bị giới hạn trong Cung (khu vực hình vuông 2×2 có đường chéo). Bên nào bị bắt Tướng trước sẽ thua cuộc.
Quân Sỹ
Quân Sỹ chỉ có thể di chuyển chéo một ô mỗi nước và cũng bị giới hạn trong Cung giống như Tướng. Sỹ có vai trò bảo vệ và hỗ trợ Tướng trong các tình huống nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu không cẩn thận, nước đi của Sỹ có thể cản trở đường thoát của Tướng.
Quân Tượng (Tịnh/Bồ)
Tượng được phép di chuyển chéo hai ô (ngang 2, dọc 2) mỗi nước. Tượng đóng vai trò phòng thủ và không được phép vượt qua Sông. Ngoài ra, Tượng không thể di chuyển nếu có quân cờ khác chắn giữa đường đi.
Quân Mã
Quân Mã di chuyển theo hình chữ L (đi ngang 2 ô và dọc 1 ô, hoặc ngược lại). Tuy nhiên, đường đi của Mã sẽ bị chặn nếu có quân cờ khác nằm cạnh Mã theo hướng di chuyển.
Quân Xe
Quân Xe có thể di chuyển ngang hoặc dọc trên toàn bàn cờ nếu không bị cản bởi quân cờ khác. Xe được xem là quân tấn công chủ lực trong cờ tướng, có vai trò quan trọng trong ván cờ.
Quân Pháo
Pháo di chuyển giống như Xe, nhưng cách ăn quân lại khác biệt. Để ăn quân đối phương, Pháo phải “nhảy” qua đầu một quân cờ khác (bất kể là quân ta hay quân địch) nằm giữa Pháo và quân muốn ăn.
Quân Tốt (Binh/Chốt)
Giống như Tốt trong cờ vua, Tốt trong cờ tướng chỉ có thể tiến một ô mỗi nước. Khi chưa qua Sông, Tốt chỉ được đi thẳng. Sau khi qua Sông, Tốt có thể đi ngang hoặc dọc một ô tùy theo chiến thuật của người chơi.
Luật Chơi Cờ Tướng Cơ Bản Cho Người Mới
Luật chơi cờ tướng khá đơn giản và dễ hiểu. Sau một vài lần tìm hiểu, bạn có thể dễ dàng nắm bắt được. Dưới đây là những quy định cơ bản và hướng dẫn cách chơi cờ tướng từ những bước đầu tiên.
Đầu tiên, hai người chơi chọn quân cờ Đen hoặc Đỏ và sắp xếp các quân cờ vào đúng vị trí. Khi ván cờ bắt đầu, người chơi không được thay đổi phe cờ đã chọn. Theo quy tắc, người cầm quân Đỏ sẽ đi trước, sau đó đến quân Đen. Hai người chơi lần lượt thực hiện các nước đi của mình với mục tiêu là bắt được Tướng của đối phương. Tuy nhiên, nhiều người chơi cũng hướng đến việc ăn hết các quân cờ của đối phương, dồn đối thủ vào thế bị động và buộc phải đầu hàng.
Các Luật Cơ Bản Cần Nắm Vững Khi Học Đánh Cờ Tướng
- Ăn quân: Khi một quân cờ di chuyển đến vị trí đang bị chiếm giữ bởi quân cờ của đối phương, quân cờ của đối phương sẽ bị ăn và bị loại khỏi bàn cờ.
- Chiếu tướng: Khi một quân cờ di chuyển đến vị trí mà ở nước đi tiếp theo có thể ăn Tướng của đối phương, đó gọi là “Chiếu tướng”. Nếu Tướng của đối phương không thể di chuyển đến một vị trí an toàn hơn hoặc được che chắn bởi quân cờ khác, Tướng sẽ bị bắt.
- Tướng đối mặt: Hai quân Tướng không được nằm trên cùng một đường thẳng, đối diện nhau mà không có quân cờ nào khác ở giữa.
- Lùa quân: Đây là chiến thuật sử dụng quân cờ của mình để ép buộc đối phương di chuyển quân đến vị trí mà quân ta có thể ăn được.
- Chiếu bí (hết cờ): Xảy ra khi Tướng bị chiếu và không thể di chuyển đến vị trí an toàn hoặc không có quân nào khác bảo vệ được. Bên chiếu bí sẽ thắng cuộc.
Khi Nào Ván Cờ Tướng Kết Thúc?
Khi học đánh cờ tướng, bạn cần nắm rõ thời điểm kết thúc ván cờ. Có hai trường hợp xảy ra: phân định thắng thua hoặc hòa cờ.
Thắng cuộc: Bạn thắng ván cờ khi dồn Tướng của đối phương vào thế chiếu bí; Tướng không thể thoát khỏi vòng vây khi bị chiếu và không có quân nào bảo vệ được. Ngoài ra, bạn cũng thắng nếu đối phương vi phạm luật nghiêm trọng hoặc chủ động xin thua.
Hòa cờ: Ván cờ hòa khi cả hai bên đều không thể chiếu bí đối phương; hoặc cả hai bên đều không còn quân có khả năng tấn công. Ngoài ra, ván cờ cũng hòa nếu cả hai người chơi đồng ý hòa hoặc tổng số nước đi đạt ngưỡng tối đa (thường là 300).
Với những kiến thức trên, bạn đã nắm được các nguyên tắc, luật chơi và cách chơi cờ tướng cơ bản nhất. Để nâng cao trình độ, hãy chăm chỉ luyện tập mỗi ngày và không ngừng học hỏi kinh nghiệm.
Ứng Dụng Hỗ Trợ Luyện Tập Cờ Tướng Online
Bạn có thể tự luyện tập cờ tướng mỗi ngày trên điện thoại thông minh mà không cần phải mua bộ cờ hay tìm người chơi cùng. Chỉ cần tải các ứng dụng cờ tướng online trên Android hoặc iOS, bạn có thể luyện tập, chơi cờ với máy hoặc kết nối với người chơi khác trên khắp cả nước. Dưới đây là một vài gợi ý:
- Cờ Tướng, Cờ Úp Online – Ziga: Ứng dụng được nhiều người dùng ưa chuộng với giao diện đẹp mắt, dễ sử dụng và khả năng kết nối với nhiều người chơi khác.
- Chinese Chess: Ứng dụng cho phép bạn trải nghiệm các ván cờ căng thẳng với máy ở nhiều cấp độ khác nhau, từ dễ đến cực khó, giúp bạn nâng cao kỹ năng chơi cờ.
- Cờ Tướng, Cờ Úp Online-Cờ Tiên (iOS): Ứng dụng có giao diện thân thiện, hình ảnh đẹp và cộng đồng người chơi đông đảo, giúp bạn có những giây phút giải trí thú vị.
Kết Luận
Cờ tướng không chỉ là một trò chơi giải trí mà còn là một môn thể thao trí tuệ giúp rèn luyện tư duy logic, khả năng phân tích và đưa ra quyết định. Với những hướng dẫn chi tiết trên, hy vọng bạn sẽ có những bước khởi đầu thuận lợi trên con đường chinh phục môn cờ tướng đầy thú vị này. Hãy bắt đầu học đánh cờ tướng ngay hôm nay và khám phá những điều tuyệt vời mà nó mang lại!
