Lời Mở Đầu
Trong giai đoạn đầu kháng chiến chống quân Minh xâm lược, “Quân Trung Từ Mệnh Tập” không chỉ là tập hợp các văn bản quân sự mà còn là minh chứng cho tài năng ngoại giao xuất chúng của Nguyễn Trãi. Đặc biệt, loạt thư gửi cho Phương Chính, một tướng giặc khét tiếng, thể hiện rõ chiến lược “vừa đánh vừa đàm” của nghĩa quân Lam Sơn. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích “Lại Thư Trả Lời Phương Chính”, làm nổi bật giá trị lịch sử, quân sự và ngoại giao của nó.
Bối Cảnh Ra Đời “Lại Thư Trả Lời Phương Chính”
Sau những chiến thắng vang dội, nghĩa quân Lam Sơn tiến vào Nghệ An, xây dựng căn cứ vững chắc. Quân Minh, dưới sự chỉ huy của Phương Chính, Trần Trí, Sơn Thọ, tập trung lực lượng hòng tiêu diệt nghĩa quân. Tuy nhiên, chúng lại do dự, không dám chủ động tấn công. Trong bối cảnh đó, Nguyễn Trãi đã viết “Lại Thư Trả Lời Phương Chính” để khích tướng, dụ địch ra khỏi thành lũy.
Nội Dung “Lại Thư Trả Lời Phương Chính”
Bức thư là lời đáp trả đanh thép trước lời thách thức của Phương Chính, yêu cầu nghĩa quân phải giao chiến ở “đồng bằng đất phẳng”. Nguyễn Trãi đã bác bỏ quan điểm đó, khẳng định:
Kể người dùng binh giỏi thì không có đâu là hiểm, đâu là không hiểm, không có đâu là dễ, đâu là không dễ. Thắng hay phụ ở tướng, chứ không ở đất hiểm hay dễ.
Ông nhấn mạnh rằng địa hình không phải là yếu tố quyết định thắng bại, mà chính là tài năng của người chỉ huy. Việc chọn địa hình hiểm yếu để đánh mai phục là một chiến thuật hoàn toàn hợp lý.
Nguyễn Trãi còn khéo léo khiêu khích:
Mày nếu không lui, thì phải đem binh ra mà quyết chiến thôi.
Lời lẽ này như một lời thách đấu, thúc giục Phương Chính phải hành động, không được phép chần chừ.
Giá Trị Của “Lại Thư Trả Lời Phương Chính”
Giá trị quân sự
Bức thư thể hiện tư tưởng quân sự tiến bộ của Nguyễn Trãi. Ông không hề coi nhẹ yếu tố địa hình, nhưng khẳng định yếu tố con người, đặc biệt là tài năng của người chỉ huy, mới là yếu tố quyết định. Chiến thuật đánh mai phục sở trường của nghĩa quân Lam Sơn được biện minh một cách thuyết phục.
Giá trị ngoại giao
Bức thư không chỉ là lời đáp trả đơn thuần, mà còn là lời khiêu khích đầy mưu lược. Nguyễn Trãi đã nắm bắt tâm lý của đối phương, thúc đẩy chúng đưa ra quyết định sai lầm, tạo lợi thế cho nghĩa quân.
Giá trị lịch sử
“Lại Thư Trả Lời Phương Chính” là một phần quan trọng trong “Quân Trung Từ Mệnh Tập”, góp phần tái hiện bức tranh lịch sử hào hùng của cuộc kháng chiến chống quân Minh. Bức thư cho thấy sự giằng co giữa hai bên, đồng thời hé lộ những mưu lược quân sự sắc sảo của nghĩa quân Lam Sơn.
Kết Luận
“Lại Thư Trả Lời Phương Chính” là một tác phẩm ngoại giao đặc sắc, thể hiện tài năng quân sự và trí tuệ hơn người của Nguyễn Trãi. Bức thư góp phần làm nên chiến thắng oanh liệt của nghĩa quân Lam Sơn, khẳng định tinh thần yêu nước và ý chí độc lập của dân tộc Việt Nam. Việc nghiên cứu và tìm hiểu những tác phẩm như “Lại Thư Trả Lời Phương Chính” giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lịch sử hào hùng của dân tộc, đồng thời rút ra những bài học quý giá cho hiện tại và tương lai.
