Ở người, màu mắt là một tính trạng di truyền được quy định bởi nhiều gen khác nhau, trong đó có một gen chính mà alen trội (A) quy định mắt đen và alen lặn (a) quy định mắt xanh. Điều này có nghĩa là người có kiểu gen AA hoặc Aa sẽ có mắt đen, trong khi người có kiểu gen aa sẽ có mắt xanh.
Để một cặp vợ chồng sinh con vừa có mắt đen vừa có mắt xanh, họ phải có kiểu gen phù hợp để có thể truyền cả alen A và alen a cho con cái. Dưới đây là phân tích các trường hợp có thể xảy ra:
-
Trường hợp 1: Mẹ mắt đen (AA) x Bố mắt xanh (aa)
Trong trường hợp này, mẹ chỉ có thể truyền alen A và bố chỉ có thể truyền alen a. Do đó, tất cả con cái sinh ra đều có kiểu gen Aa và kiểu hình mắt đen. Trường hợp này không thỏa mãn yêu cầu đề bài.
-
Trường hợp 2: Mẹ mắt đen (Aa) x Bố mắt đen (Aa)
Cả bố và mẹ đều có khả năng truyền cả alen A và alen a. Sơ đồ lai như sau:
Sơ đồ lai minh họa trường hợp bố mẹ đều mắt đen (Aa), con cái có thể có mắt đen hoặc mắt xanh
Tỉ lệ kiểu gen ở đời con: 1 AA : 2 Aa : 1 aa.
Tỉ lệ kiểu hình ở đời con: 3 mắt đen : 1 mắt xanh.
Trường hợp này thỏa mãn yêu cầu đề bài vì có con mắt đen và con mắt xanh.-
Trường hợp 3: Mẹ mắt xanh (aa) x Bố mắt đen (Aa)
Mẹ chỉ có thể truyền alen a, trong khi bố có thể truyền cả alen A và alen a. Sơ đồ lai như sau:
Tỉ lệ kiểu gen ở đời con: 1 Aa : 1 aa.
Tỉ lệ kiểu hình ở đời con: 1 mắt đen : 1 mắt xanh.
Trường hợp này thỏa mãn yêu cầu đề bài vì có con mắt đen và con mắt xanh. -
Trường hợp 4: Mẹ mắt đen (AA) x Bố mắt đen (AA)
Cả bố và mẹ đều chỉ có thể truyền alen A. Do đó, tất cả con cái sinh ra đều có kiểu gen AA và kiểu hình mắt đen. Trường hợp này không thỏa mãn yêu cầu đề bài.
Kết luận:
Để sinh ra con vừa có mắt đen vừa có mắt xanh, bố mẹ phải thuộc một trong hai trường hợp sau:
- Mẹ mắt đen (Aa) x Bố mắt đen (Aa)
- Mẹ mắt xanh (aa) x Bố mắt đen (Aa)
Việc hiểu rõ cơ chế di truyền gen quy định màu mắt giúp chúng ta dự đoán được kiểu hình của con cái dựa trên kiểu gen của bố mẹ. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đây chỉ là một gen đơn giản, và trên thực tế, màu mắt được quy định bởi sự tương tác của nhiều gen khác nhau.
