“Con Nai Vàng Ngơ Ngác đạp Trên Lá Vàng Khô” – một câu thơ ám ảnh, gói trọn tinh túy của Tiếng thu, bài thơ đã trở thành biểu tượng của phong trào Thơ Mới, khắc họa nỗi cô đơn, bơ vơ của con người trong một xã hội đầy biến động.
Em không nghe mùa thu
Dưới trăng mờ thổn thức?
Em không nghe rạo rực
Hình ảnh người chinh phụ
Trong lòng người cô phụ?
Em không nghe rừng thu
Lá thu kêu xào xạc
Con nai vàng ngơ ngác
Đạp trên lá vàng khô.
Lưu Trọng Lư, với Tiếng thu, không chỉ đơn thuần tả cảnh, mà còn vẽ nên một bức tranh tâm trạng, một không gian nội tâm đầy day dứt.
Điệp ngữ phủ định “Em không nghe” được lặp đi lặp lại như một lời than, một câu hỏi tu từ hướng nội, mời gọi người đọc cùng lắng nghe những âm thanh của mùa thu, những tiếng vọng của nỗi cô đơn.
Nguyễn Vỹ từng nhận xét về Lưu Trọng Lư: “Lưu Trọng Lư là một ảnh tượng lơ lửng trong thời gian… Cho nên thơ của Lưu Trọng Lư cũng phảng phất một hơi thu, một nắng hè thu mát, một khói lam chiều, một thuyền mơ phiêu dạt, một hơi tiêu man mác, một tiếng hước của con nai vàng xào xạc trên lá vàng khô…”
Trong khổ thơ cuối, hình ảnh “lá thu kêu xào xạc” mang đậm dấu ấn nhân cách hóa, khiến nỗi bơ vơ trở nên hữu hình, có thể cảm nhận được bằng tất cả các giác quan. Tiếng “kêu” xào xạc ấy không chỉ là âm thanh của thiên nhiên, mà còn là tiếng lòng của con người lạc lõng, cô đơn.
“Con nai vàng ngơ ngác/ Đạp trên lá vàng khô” – hai gam màu vàng chồng chất lên nhau, tạo nên một không gian cô đơn vô tận. Sự “ngơ ngác” của con nai càng tô đậm thêm cảm giác lạc lõng, mất phương hướng giữa cuộc đời.
Hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác đạp trên lá vàng khô” không chỉ là một khoảnh khắc đẹp, mà còn là biểu tượng cho sự cô đơn, bơ vơ của con người trong một xã hội đầy biến động. Tiếng thu trong thơ Lưu Trọng Lư không chỉ là tiếng của thiên nhiên, mà còn là tiếng vọng của một thời đại.
Nguyễn Thụy Kha đã viết: “Khi tự mình đọc Tiếng thu lên để nghe hai màu vàng đạp lên nhau trong tâm tưởng, mới thấy cái tuyệt đỉnh của thơ mà không một sự thêm vào nào làm nó mới được hơn nữa, hay hơn được nữa.”
