Bài thơ “Tân xuất ngục học đăng sơn” (Mới ra tù học leo núi) là một tác phẩm đầy ý nghĩa, thể hiện khát vọng tự do và niềm tin vào tương lai tươi sáng sau những ngày tháng bị giam cầm. Tác phẩm không chỉ là một bài thơ tả cảnh thiên nhiên hùng vĩ mà còn là bức tranh tâm trạng sâu sắc của người tù vừa được giải thoát.
“Vân ủng trùng sơn, sơn ủng vân” – câu thơ mở đầu vẽ nên khung cảnh núi non trùng điệp, mây ôm ấp núi, núi ôm ấp mây. Sự hòa quyện giữa núi và mây gợi lên cảm giác bao la, khoáng đạt, đồng thời thể hiện sự gắn bó mật thiết giữa con người và thiên nhiên.
“Giang tâm như kính, tịnh vô trần” – lòng sông phẳng lặng như gương, không một hạt bụi. Hình ảnh này tượng trưng cho tâm hồn thanh khiết, trong sáng của người tù sau khi trải qua những khó khăn, thử thách. Nó cũng có thể hiểu là sự bình yên, tĩnh lặng trong tâm hồn sau khi đã vượt qua được giông bão cuộc đời.
“Bồi hồi độc bộ Tây Phong lĩnh” – một mình bồi hồi dạo bước trên đỉnh Tây Phong. Hành động leo núi không chỉ là sự vận động thể chất mà còn là sự vươn lên trong tinh thần, là khát vọng chinh phục, vượt qua giới hạn của bản thân. “Tây Phong lĩnh” gợi cảm giác về một nơi cao vời vợi, nơi con người có thể phóng tầm mắt nhìn ra xa, hướng về tương lai.
“Dao vọng Nam thiên ức cố nhân” – trông về phương trời Nam xa xăm, nhớ về bạn cũ. Dù đã được tự do, tác giả vẫn không quên những người đồng chí, đồng đội đang còn ở lại phía sau. Câu thơ thể hiện tình cảm gắn bó, thủy chung và lòng biết ơn sâu sắc của tác giả đối với những người đã cùng mình vượt qua gian khó. Phương trời Nam có thể là biểu tượng cho quê hương, cho những người thân yêu đang mong chờ ngày đoàn tụ.
“Tân xuất ngục học đăng sơn” là một bài thơ tứ tuyệt hàm súc, giàu ý nghĩa. Tác phẩm không chỉ thể hiện niềm vui sướng, khát vọng tự do của người tù vừa được giải thoát mà còn là lời nhắn nhủ về tinh thần lạc quan, ý chí kiên cường và lòng biết ơn đối với những người đã giúp đỡ mình trong lúc khó khăn. Bài thơ là một minh chứng cho sức mạnh của tinh thần con người, có thể vượt qua mọi nghịch cảnh để hướng đến một tương lai tươi sáng hơn.
