Sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu là một sự kiện lịch sử có tác động sâu sắc đến phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Đối với Việt Nam, sự kiện này mang đến những bài học kinh nghiệm vô giá, giúp Đảng và Nhà nước ta điều chỉnh đường lối, chính sách để xây dựng chủ nghĩa xã hội phù hợp với điều kiện cụ thể của đất nước.
Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội:
Bài học đầu tiên và quan trọng nhất là phải kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Đây là con đường mà Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam đã lựa chọn, phù hợp với khát vọng của nhân dân ta và xu thế phát triển của thời đại. Sự sụp đổ của Liên Xô không phải là sự cáo chung của chủ nghĩa xã hội, mà là sự sụp đổ của một mô hình chủ nghĩa xã hội cụ thể, không còn phù hợp với thực tiễn.
Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập năm 1945, đánh dấu một cột mốc lịch sử quan trọng trên con đường giành độc lập dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
Vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam:
Việc vận dụng một cách máy móc, giáo điều chủ nghĩa Mác – Lênin vào thực tiễn Việt Nam là một trong những nguyên nhân dẫn đến những khó khăn, thách thức trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội trước đây. Bài học đặt ra là phải quán triệt sâu sắc nguyên tắc lý luận phải gắn liền với thực tiễn, chủ động sáng tạo, tìm tòi những hình thức, bước đi phù hợp với đặc điểm và điều kiện cụ thể của đất nước.
Đổi mới toàn diện, đồng bộ, trọng tâm là đổi mới kinh tế:
Sự trì trệ, kém hiệu quả của nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung quan liêu là một trong những nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu. Việt Nam đã rút ra bài học sâu sắc về vấn đề này và tiến hành đổi mới toàn diện, đồng bộ, trọng tâm là đổi mới kinh tế, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Đường lối đổi mới kinh tế của Đảng Cộng sản Việt Nam, thể hiện sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin vào thực tiễn đất nước.
Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát huy dân chủ:
Việc thiếu dân chủ, tập trung quyền lực quá mức vào một số ít người, hạn chế sự tham gia của nhân dân vào quản lý nhà nước là một trong những sai lầm nghiêm trọng của mô hình xã hội chủ nghĩa trước đây. Việt Nam đã và đang xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát huy dân chủ, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân.
Tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh:
Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên là một nguy cơ lớn đối với sự tồn vong của chế độ. Bài học đặt ra là phải tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng.
Công tác xây dựng chỉnh đốn Đảng, giữ vững vai trò lãnh đạo trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Mở rộng quan hệ đối ngoại, hợp tác quốc tế:
Chính sách đối ngoại khép kín, cô lập là một trong những nguyên nhân khiến Liên Xô và Đông Âu tụt hậu so với thế giới. Việt Nam đã thực hiện chính sách đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ, hợp tác với tất cả các nước trên thế giới trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng và cùng có lợi.
Tóm lại, sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu là một bài học đắt giá đối với Việt Nam. Đảng và Nhà nước ta đã rút ra những bài học kinh nghiệm sâu sắc, điều chỉnh đường lối, chính sách để xây dựng chủ nghĩa xã hội phù hợp với điều kiện cụ thể của đất nước. Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, đổi mới toàn diện, đồng bộ, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát huy dân chủ, tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, mở rộng quan hệ đối ngoại, hợp tác quốc tế là những bài học kinh nghiệm quan trọng, có ý nghĩa sống còn đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
