Bạn đã từng nghe qua thành ngữ “Tứ mã nan truy”? Đặc biệt nếu bạn là người yêu thích phim kiếm hiệp, chắc hẳn đã nhiều lần bắt gặp câu nói này. Vậy, “Tứ Mã Nan Truy Là Gì” và nguồn gốc của nó từ đâu? Hãy cùng khám phá ý nghĩa sâu sắc của thành ngữ này trong bài viết dưới đây.
Giải Thích Chi Tiết Ý Nghĩa Tứ Mã Nan Truy
Thành ngữ “Tứ mã nan truy” (驷马难追) trong tiếng Hán có thể được phân tích như sau:
-
驷马 (Sìmǎ): Đây là yếu tố gây nhiều tranh cãi nhất. Một số người cho rằng “Tứ mã” là xe tứ mã, tức là xe được bốn con ngựa kéo, thường dùng trong chiến tranh thời xưa. Ý kiến khác lại cho rằng đây là một giống ngựa quý hiếm, nổi tiếng về tốc độ, có nguồn gốc từ Tứ Xuyên.
-
难 (Nán): Mang ý nghĩa là khó khăn.
-
追 (Zhuī): Nghĩa là đuổi theo, truy đuổi.
Xe tứ mã thời xưa, biểu tượng cho tốc độ và sự khó khăn khi đuổi kịp
Alt: Hình ảnh xe tứ mã, tượng trưng cho tốc độ khó lòng đuổi kịp, liên hệ tới thành ngữ tứ mã nan truy.
Vậy, hiểu một cách đen tối, “Tứ mã nan truy” có nghĩa là một sự vật, sự việc nào đó đã qua đi nhanh chóng, đến mức cho dù dùng xe bốn ngựa kéo cũng khó lòng đuổi kịp. Tuy nhiên, ý nghĩa bóng của thành ngữ này sâu sắc hơn nhiều. Nó ám chỉ lời nói đã thốt ra thì không thể thu hồi lại được, do đó, mỗi người cần phải giữ lời hứa, sống có trách nhiệm với những gì mình đã nói.
Nguồn Gốc Của Thành Ngữ Tứ Mã Nan Truy
Thành ngữ “Tứ mã nan truy” có nguồn gốc từ cuốn sách kinh điển Luận Ngữ (论语), do Khổng Tử và các học trò của ông biên soạn. Luận Ngữ là một trong Tứ Thư (四书) quan trọng của Nho giáo, ghi lại những lời dạy và triết lý sống của Khổng Tử, truyền lại cho hậu thế.
Trong Luận Ngữ, có một đoạn đối thoại liên quan đến thành ngữ này:
棘子成曰：“君子质而已矣，何以文为？”子贡曰：“惜乎，夫子之说君子也，驷不及舌!文犹质也,质犹文也”
Cúc Tử Thành viết: “Người quân tử chỉ cần chất phác thật thà là đủ, cần gì đến những lời hoa mỹ, văn vẻ?” Tử Cống đáp: “Tiếc thay cho cách ngài hiểu về người quân tử. Lời nói đã ra khỏi miệng thì dù bốn ngựa cũng không đuổi kịp. Văn và chất là hai yếu tố bổ trợ cho nhau, quan trọng như nhau.”
Qua đoạn trích này, có thể thấy người xưa, đặc biệt là các bậc quân tử, rất coi trọng chữ Tín. “Quân tử nhất ngôn”, lời nói của người quân tử có giá trị như đinh đóng cột, đã nói ra thì phải thực hiện, không được nuốt lời. Đó chính là tinh thần “Tứ mã nan truy”.
Ứng Dụng Của Thành Ngữ Tứ Mã Nan Truy Trong Đời Sống Hiện Đại
Ngày nay, thành ngữ “Tứ mã nan truy” không còn mang nặng tính phân biệt quân tử – tiểu nhân như trước. Nó đơn giản là một lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc giữ lời hứa và chịu trách nhiệm cho những gì mình đã nói. Trong giao tiếp và các mối quan hệ, việc giữ chữ Tín là vô cùng quan trọng, giúp xây dựng lòng tin và sự tôn trọng lẫn nhau.
Các Cụm Từ Liên Quan Đến “Tứ Mã Nan Truy”
- 一言既出 驷马难追 (Yī yán jì chū，sì mǎ nán zhuī): Nhất ngôn ký xuất, tứ mã nan truy. Nghĩa là một lời nói ra thì bốn ngựa khó theo kịp.
- 君子一言 驷马难追 (Jūnzǐ yī yán sìmǎ nán zhuī): Quân tử nhất ngôn, tứ mã nan truy. Nghĩa là người quân tử chỉ nói một lời, lời đã nói ra thì không thể thu hồi.
Cách Sử Dụng Thành Ngữ Tứ Mã Nan Truy Trong Câu
Tương tự như các thành ngữ khác, “Tứ mã nan truy” có thể được sử dụng như một vị ngữ hoặc thành phần phụ trong câu. Ví dụ:
- 大丈夫一言既出，驷马难追 (Dàzhàngfū yī yán jìchū, sìmǎ nán zhuī): Đại trượng phu nhất ngôn cửu đỉnh, tứ mã nan truy.
- 你可得做一个一言既出，驷马难追的君子 (Nǐ kě dé zuò yīgè yī yán jìchū, sìmǎ nán zhuī de jūnzǐ): Con phải trở thành một người quân tử, đã nói là phải làm, nhất ngôn cửu đỉnh, tứ mã nan truy.
- 咱们是君子一言，驷马难追，订好的条约就要遵守 (Zánmen shì jūnzǐ yī yán, sìmǎ nán zhuī, dìng hǎo de tiáoyuē jiù yào zūnshǒu): Chúng ta đã quân tử nhất ngôn, tứ mã nan truy, hiệp ước đã ký thì phải tuân thủ.
Qua bài viết này, hy vọng bạn đã hiểu rõ hơn về ý nghĩa và nguồn gốc của thành ngữ “tứ mã nan truy”. Hãy luôn ghi nhớ giá trị của lời nói và tầm quan trọng của việc giữ chữ Tín trong cuộc sống.
