Đọc Hiểu Mạn Thuật Bài 13: Phân Tích Chi Tiết và Mở Rộng

Nguyễn Trãi, một nhà văn hóa vĩ đại của dân tộc, đã để lại một di sản văn chương đồ sộ, đặc biệt là tập thơ “Quốc âm thi tập”. Trong số đó, “Mạn thuật bài 13” nổi bật như một bức tranh tĩnh lặng về cuộc sống ẩn dật, thể hiện tình yêu thiên nhiên và khát vọng về một cuộc sống thanh bình.

Nguyễn Trãi và Mạn thuật bài 13: Bức tranh về cuộc sống ẩn dật thanh bình

Bài thơ không chỉ là một tác phẩm văn học, mà còn là một tấm gương phản chiếu tâm hồn và triết lý sống của Ức Trai. Để hiểu sâu sắc hơn về “Mạn thuật bài 13”, chúng ta sẽ cùng nhau phân tích và khám phá những khía cạnh đặc sắc của bài thơ qua các đề đọc hiểu chi tiết.

Đề 1: Phân Tích Tổng Quan và Giá Trị Nội Dung

MẠN THUẬT (Bài 13)

Quê cũ nhà ta thiếu của nào?
Rau trong nội, cá trong ao.
Cách song mai tỉnh hồn Cô dịch,
Kề nước cầm đưa tiếng Cửu cao.
Khách đến vườn còn hoa lác,
Thơ nên cửa thấy nguyệt vào.
Cảnh thanh dường ấy chăng về nghỉ,
Lẩn thẩn làm chi áng mận đào.

Câu hỏi:

1. Xác định thể thơ và mạch cảm xúc chủ đạo của bài thơ.
2. Phân tích ý nghĩa của hai câu thơ đầu: “Quê cũ nhà ta thiếu của nào? Rau trong nội, cá trong ao.” Chúng thể hiện điều gì về tình cảm của tác giả đối với quê hương?
3. Hình ảnh “nguyệt” trong câu thơ “Thơ nên cửa thấy nguyệt vào” mang ý nghĩa biểu tượng gì?
4. Theo bạn, thông điệp chính mà Nguyễn Trãi muốn gửi gắm qua bài thơ là gì?
5. Liên hệ với cuộc sống hiện tại, bạn rút ra được bài học gì từ triết lý sống của Nguyễn Trãi trong bài thơ này?

Gợi ý trả lời:

1. Bài thơ được viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật biến thể (thất ngôn xen lục ngôn). Mạch cảm xúc chủ đạo là sự thanh thản, tự tại và tình yêu thiên nhiên, quê hương.
2. Hai câu thơ đầu khẳng định sự đầy đủ, sung túc của cuộc sống nơi quê nhà. Tác giả tự hào về những sản vật tự nhiên, giản dị nhưng quý giá của quê hương. Điều này thể hiện tình yêu sâu sắc và sự gắn bó mật thiết với quê hương.
3. Hình ảnh “nguyệt” (trăng) tượng trưng cho vẻ đẹp thanh khiết, sự tĩnh lặng và là biểu tượng của tri âm, tri kỷ. “Nguyệt vào” có thể hiểu là sự giao hòa giữa tâm hồn thi sĩ và vẻ đẹp của thiên nhiên, hoặc sự xuất hiện của bạn bè tri kỷ cùng thưởng trăng ngâm thơ.
4. Thông điệp chính mà Nguyễn Trãi muốn gửi gắm là giá trị của cuộc sống thanh bình, hòa mình vào thiên nhiên và xa rời những bon chen, danh lợi.
5. Bài học rút ra là cần trân trọng những giá trị giản dị, tìm kiếm sự bình yên trong tâm hồn và sống hòa hợp với thiên nhiên.

Đề 2: Khám Phá Vẻ Đẹp Nghệ Thuật và Các Điển Cố

MẠN THUẬT (Bài 13)

Quê cũ nhà ta thiếu của nào?
Rau trong nội, cá trong ao.
Cách song mai tỉnh hồn Cô dịch,
Kề nước cầm đưa tiếng Cửu cao.
Khách đến vườn còn hoa lác,
Thơ nên cửa thấy nguyệt vào.
Cảnh thanh dường ấy chăng về nghỉ,
Lẩn thẩn làm chi áng mận đào.

Câu hỏi:

1. Chỉ ra và phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ (ví dụ: đảo ngữ, ẩn dụ, hoán dụ…).
2. Tìm hiểu về điển cố “Cô Dịch” và “Cửu Cao”. Việc sử dụng các điển cố này có ý nghĩa gì trong việc thể hiện tâm trạng và tư tưởng của tác giả?
3. Nhận xét về cách sử dụng ngôn ngữ của Nguyễn Trãi trong bài thơ. Ngôn ngữ có đặc điểm gì nổi bật?
4. Phân tích giá trị biểu cảm của các hình ảnh thiên nhiên (mai, nước, hoa, nguyệt) trong bài thơ.
5. So sánh “Mạn thuật bài 13” với một bài thơ khác của Nguyễn Trãi hoặc một tác giả khác có cùng chủ đề (ví dụ: “Nhàn” của Nguyễn Bỉnh Khiêm).

Gợi ý trả lời:

1. • Đảo ngữ: “Quê cũ nhà ta thiếu của nào?” – nhấn mạnh sự đầy đủ, sung túc của quê hương.
   • Ẩn dụ: “Nguyệt” – tượng trưng cho vẻ đẹp thanh khiết, sự tĩnh lặng và tri âm, tri kỷ.
   • Đối: “Rau trong nội – cá trong ao” – tạo sự cân đối, hài hòa và gợi tả cuộc sống thanh bình, đầy đủ.
2. • Cô Dịch: Chỉ nơi ở của Bá Di, Thúc Tề, hai vị hiền sĩ ẩn dật thời nhà Thương.
   • Cửu Cao: Bài ca “Cửu Cao” thể hiện chí khí thanh cao, thoát tục.

   Việc sử dụng các điển cố này cho thấy sự ngưỡng mộ của Nguyễn Trãi đối với lối sống ẩn dật, thanh cao và khẳng định chí hướng của bản thân.

3. Ngôn ngữ giản dị, gần gũi với đời sống dân dã nhưng vẫn hàm súc, giàu sức gợi.

4. • Mai: Biểu tượng của sự thanh cao, tao nhã.
   • Nước: Gợi sự tĩnh lặng, thanh bình.
   • Hoa: Biểu tượng của vẻ đẹp tự nhiên, sự sống.
   • Nguyệt: Tượng trưng cho vẻ đẹp thanh khiết, sự tĩnh lặng và tri âm, tri kỷ.

   Các hình ảnh thiên nhiên này góp phần tạo nên một bức tranh quê hương thanh bình, tươi đẹp và thể hiện tâm hồn yêu thiên nhiên của tác giả.

5. So sánh với “Nhàn” của Nguyễn Bỉnh Khiêm: Cả hai bài thơ đều thể hiện khát vọng về một cuộc sống thanh nhàn, xa rời danh lợi. Tuy nhiên, “Mạn thuật bài 13” tập trung vào vẻ đẹp của quê hương và sự hòa hợp với thiên nhiên, trong khi “Nhàn” nhấn mạnh đến sự tự do, tự tại trong tâm hồn.

Đề 3: Liên Hệ Thực Tế và Suy Ngẫm Về Giá Trị Sống

MẠN THUẬT (Bài 13)

Quê cũ nhà ta thiếu của nào?
Rau trong nội, cá trong ao.
Cách song mai tỉnh hồn Cô dịch,
Kề nước cầm đưa tiếng Cửu cao.
Khách đến vườn còn hoa lác,
Thơ nên cửa thấy nguyệt vào.
Cảnh thanh dường ấy chăng về nghỉ,
Lẩn thẩn làm chi áng mận đào.

Câu hỏi:

1. Bạn hiểu như thế nào về câu thơ cuối: “Lẩn thẩn làm chi áng mận đào”?
2. Theo bạn, điều gì là quan trọng nhất trong cuộc sống? (Liên hệ với triết lý sống của Nguyễn Trãi trong bài thơ).
3. Trong xã hội hiện đại, con người thường chạy theo những giá trị vật chất và danh vọng. Bạn có suy nghĩ gì về điều này?
4. Bạn có thể làm gì để sống một cuộc sống ý nghĩa hơn, gần gũi hơn với thiên nhiên và cộng đồng?
5. Hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 150-200 chữ) trình bày cảm nhận của bạn về bài thơ “Mạn thuật bài 13”.

Gợi ý trả lời:

1. “Lẩn thẩn làm chi áng mận đào?” có nghĩa là: “Làm gì phải mải mê theo đuổi những công danh, phú quý phù du?”. Câu thơ thể hiện sự chán ghét đối với cuộc sống bon chen, danh lợi và khẳng định lựa chọn sống thanh bình, hòa mình vào thiên nhiên.

2. Điều quan trọng nhất trong cuộc sống là sự bình yên trong tâm hồn, tình yêu thương, sự gắn kết với gia đình, bạn bè và cộng đồng.

3. Việc chạy theo giá trị vật chất và danh vọng có thể mang lại sự tiện nghi, thoải mái về vật chất, nhưng cũng có thể khiến con người đánh mất những giá trị tinh thần, trở nên cô đơn và bất hạnh.

4. Để sống một cuộc sống ý nghĩa hơn, chúng ta có thể:

   • Trân trọng những giá trị giản dị, gần gũi trong cuộc sống.
   • Dành thời gian cho gia đình, bạn bè và những người xung quanh.
   • Tham gia các hoạt động thiện nguyện, giúp đỡ cộng đồng.
   • Tìm kiếm sự bình yên trong tâm hồn bằng cách thiền định, đọc sách, nghe nhạc…
   • Sống hòa hợp với thiên nhiên bằng cách trồng cây, bảo vệ môi trường…

5. (Đoạn văn cảm nhận về bài thơ – tự viết).

Hy vọng rằng, qua các đề đọc hiểu này, bạn đã có cái nhìn sâu sắc hơn về bài thơ “Mạn thuật bài 13” và vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi. Bài thơ không chỉ là một tác phẩm văn học, mà còn là một lời nhắn nhủ về những giá trị sống đích thực và cách tìm kiếm hạnh phúc trong cuộc đời.