“Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là một tác phẩm tùy bút nổi tiếng của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường, khắc họa vẻ đẹp trữ tình và những giá trị văn hóa, lịch sử sâu sắc của dòng sông Hương. Để hiểu rõ hơn về tác phẩm này, việc tìm hiểu hoàn cảnh ra đời là vô cùng quan trọng.
Bài kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” được viết tại Huế vào tháng 1 năm 1981. Thời điểm này, đất nước vừa trải qua chiến tranh và đang trong giai đoạn xây dựng lại. Hoàng Phủ Ngọc Tường, với tình yêu sâu sắc dành cho quê hương và dòng sông Hương, đã viết nên những dòng văn đầy cảm xúc và tự hào. Tác phẩm sau đó được in trong tập bút kí cùng tên vào năm 1986.
Hoàn cảnh lịch sử này ảnh hưởng sâu sắc đến nội dung và giọng văn của tác phẩm. Sau chiến thắng mùa xuân năm 1975, cảm hứng ngợi ca chủ nghĩa anh hùng cách mạng tràn ngập trong văn chương nghệ thuật. Tuy nhiên, ở Hoàng Phủ Ngọc Tường, tình yêu nước không chỉ thể hiện qua những chiến công hiển hách mà còn gắn liền với tình yêu thiên nhiên, đất nước và những giá trị văn hóa, lịch sử lâu đời của dân tộc.
Hoàng Phủ Ngọc Tường là một nhà văn có phong cách độc đáo, tài hoa và uyên bác. Ông am hiểu sâu sắc về văn hóa, lịch sử và địa lý của Huế. Chính vì vậy, trong “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”, ông đã tái hiện lại dòng sông Hương không chỉ như một dòng chảy tự nhiên mà còn như một nhân chứng lịch sử, một biểu tượng văn hóa của xứ Huế.
Tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” không chỉ đơn thuần là một bài kí về dòng sông Hương mà còn là một tác phẩm nghệ thuật thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc, niềm tự hào về văn hóa dân tộc và tài năng văn chương của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Câu hỏi “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” gợi mở cho người đọc những suy ngẫm về nguồn gốc, ý nghĩa và vẻ đẹp của dòng sông Hương, cũng như về mối liên hệ giữa con người và thiên nhiên, giữa quá khứ và hiện tại.
Bài tùy bút ca ngợi vẻ đẹp đa dạng của dòng sông Hương, từ vẻ đẹp địa lý tự nhiên đến vẻ đẹp lịch sử và văn hóa. Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu cảm xúc để miêu tả dòng sông Hương như một người con gái dịu dàng, duyên dáng, như một bản nhạc du dương, trữ tình.
Qua đó, Hoàng Phủ Ngọc Tường thể hiện tình cảm yêu mến, trân trọng đối với dòng sông Hương, với thành phố Huế và với con người nơi đây. Ông đã khám phá và khẳng định vai trò quan trọng của dòng sông Hương trong lịch sử và văn hóa của Huế. Sông Hương không chỉ là nguồn sống của người dân mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho thi ca và nghệ thuật.
Với giọng văn trữ tình, lãng mạn và giàu chất thơ, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã đưa người đọc đến với một thế giới tươi đẹp, nơi con người và thiên nhiên hòa quyện vào nhau. “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là một tác phẩm văn học đặc sắc, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam và khẳng định vị thế của Hoàng Phủ Ngọc Tường trong lòng độc giả.
