Truyện Tấm Cám, một câu chuyện cổ tích quen thuộc, không chỉ là một phần của ký ức tuổi thơ mà còn là nguồn cảm hứng cho nhiều cuộc tranh luận về ý nghĩa và giá trị đạo đức. Vậy ai là người đã tạo nên câu chuyện đầy kịch tính này? Bài viết sau đây sẽ đi sâu vào phân tích tác phẩm, đồng thời khám phá những góc khuất và thông điệp ẩn sau câu chuyện Tấm Cám, dưới góc nhìn của nhà thơ Bùi Hoàng Tám.
Hình ảnh minh họa truyện Tấm Cám với Tấm đang nhặt thóc lẫn gạo, thể hiện sự chăm chỉ và hiền lành của nhân vật
Truyện Tấm Cám là một truyện cổ tích thuộc kho tàng văn học dân gian Việt Nam. Đặc trưng của văn học dân gian là tính truyền miệng, được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Vì vậy, rất khó để xác định chính xác “Tên Tác Giả Truyện Tấm Cám”. Truyện Tấm Cám là sản phẩm của tập thể, được bồi đắp và hoàn thiện qua thời gian. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu văn học đã sưu tầm và ghi chép lại các dị bản của truyện, góp phần bảo tồn và phổ biến câu chuyện đến công chúng. Một trong những người có đóng góp quan trọng trong việc nghiên cứu và xuất bản truyện Tấm Cám là Nguyễn Đổng Chi.
Hiếm có tác phẩm văn học nào lại trải qua nhiều lần chỉnh sửa và gây tranh cãi như Tấm Cám. Từ việc đưa vào chương trình tiểu học rồi lại loại bỏ, đến việc tái xuất ở cấp trung học phổ thông, câu chuyện luôn là đề tài bàn luận sôi nổi. Đặc biệt, đoạn kết truyện, với hình ảnh Tấm trả thù Cám một cách tàn nhẫn, đã tạo nên nhiều ý kiến trái chiều.
Trong cuốn “Nói lời dân – tập 1”, nhà thơ Bùi Hoàng Tám đã đưa ra một góc nhìn mới về truyện Tấm Cám. Ông đặt câu hỏi về sự thay đổi trong tính cách của Tấm: từ một cô gái hiền lành, chịu thương chịu khó, đến một bà hoàng hậu độc ác, tàn nhẫn. Theo ông, sự thay đổi này có thể xuất phát từ việc Tấm, một cô gái xuất thân nghèo khó, không được giáo dục đầy đủ, bỗng dưng có được quyền lực lớn.
Bùi Hoàng Tám viết: “Xuất thân từ nghèo đói, thiếu một nền tảng văn hóa, thiếu tri thức tối thiểu bỗng dưng “ghế trên ngồi tót sỗ sàng” nhờ may mắn hay “nương tựa” vào ai đó mà trở thành người giàu có hoặc mệnh phụ phu nhân… Nếu không có sự rèn luyện phẩm chất thì đó chính là một trong những con đường dẫn đến tội ác.”
Từ góc độ này, có thể thấy rằng truyện Tấm Cám không chỉ là câu chuyện về sự đấu tranh giữa thiện và ác, mà còn là lời cảnh báo về sự tha hóa của quyền lực. Quyền lực có thể làm thay đổi nhân tâm, khiến con người trở nên độc ác và tàn nhẫn, đặc biệt là khi họ không có đủ tri thức và phẩm chất đạo đức để kiểm soát nó.
Bùi Hoàng Tám cũng liên hệ câu chuyện Tấm Cám với thực tế xã hội: “Trong lịch sử cũng như đương đại, đã có không ít ông chồng, đặc biệt là bà vợ và cả con cái đã đẩy vợ (chồng, cha) mình vào con đường lao lý bởi lòng tham vô hạn và cả những tội ác không thể dung tha khác.”
Ông cho rằng, những người có quyền lực cần phải luôn rèn luyện phẩm chất đạo đức, trau dồi kiến thức, để không bị quyền lực làm tha hóa. Đồng thời, những người xung quanh họ cũng cần phải tỉnh táo, không để lòng tham làm mờ mắt, dẫn đến những hành động sai trái.
Trước những tranh cãi về việc nên hay không nên đưa truyện Tấm Cám vào chương trình giảng dạy, Bùi Hoàng Tám cho rằng nên giữ nguyên cốt truyện gốc, nhưng cần phải phân tích sâu sắc sự tha hóa của nhân vật Tấm, để từ đó rút ra bài học về sự tha hóa bởi quyền lực của con người.
Như vậy, mặc dù không thể xác định “tên tác giả truyện Tấm Cám” một cách chính xác, nhưng qua góc nhìn của Bùi Hoàng Tám, chúng ta có thể thấy rằng câu chuyện cổ tích này vẫn còn nguyên giá trị và tính thời sự. Nó không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về văn hóa và lịch sử dân tộc, mà còn mang đến những bài học sâu sắc về đạo đức và nhân cách.
